Wbrew powszechnej opinii zakaz prowadzenia pojazdów nie jest najsurowszą karą, jaką może orzec sąd na gruncie przepisów Ustawy Kodeks Karny. Zakaz prowadzenia pojazdów jest jedynie środkiem karnym, który sąd orzeka dodatkowo, oprócz innych kar. Jakie dokładnie kary grożą za popełnienie tego przestępstwa? Przyjrzyjmy się odpowiednim przepisom.
Za jazdę w stanie nietrzeźwości (przestępstwo) kodeks przewiduje następujące kary:
– grzywny, kary ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 – za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym
– grzywny, kary ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 1 roku – za prowadzenie innego niż mechaniczny pojazdu (przykładowo roweru) na drodze publicznej lub z strefie zamieszkania
– oraz szczególną karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 – w wypadkach ponownego popełnienia tego przestępstwa (tzw. recydywy) lub spowodowanie wypadku samochodowego przez nietrzeźwego kierowcę. Jednocześnie tylko taka kara zostanie orzeczona wobec kierowcy, który pomimo otrzymania zakazu prowadzenia pojazdów i zatrzymania dokumentu prawa jazdy nadal używa zarówno samochodu, jak i alkoholu.
Aby mówić o odpowiedzialności karnej i karach grożących za popełnienie tego przestępstwa, należy uściślić, jakie dokładnie zachowanie zostanie uznane przez sąd za przestępstwo. Prowadzenie pojazdu nie jest tożsame z prowadzeniem samochodu. Pojazdem może być nie tylko samochód. Może to być również skuter wodny, motorówka bądź prywatny samolot. Także jazda traktorem, rowerem po spożyciu alkoholu jest karalna, jeżeli kierowca porusza się po drodze publicznej lub w strefie zamieszkania. Możliwa jest sytuacja, choć wydaje się to abstrakcyjne, gdy kilka osób jednocześnie może zostać w danej sytuacji uznanych za kierujących pojazdem. Ważne jest to, że pojazd porusza się, przemieszcza zaś kierowca prowadząca znajduje się w stanie nietrzeźwości. W praktyce warto również zaznaczyć, że na gruncie orzecznictwa Sądu Najwyższego podmiotem tego przestępstwa określonego (1) jest także osoba kierująca holowanym pojazdem mechanicznym.
Rodzaj kary, jaki grozi za jazdę w stanie nietrzeźwości zależy od tego, jaka zawartość alkoholu zostanie wykryta we krwi kierowcy lub w wydychanym powietrzu. O jakich wartościach mowa i z czego one wynikają? Otóż mówi o nich bezpośrednio sam kodeks karny. Stan nietrzeźwości w rozumieniu przepisów prawa karnego (2) zachodzi, gdy zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila lub odpowiednio zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg. Mniejsze stężenie alkoholu, poniżej wskazanej granicy, nie pozostaje jednak bezkarne. Nie jest to co prawda stan nietrzeźwości, lecz skutkuje odpowiedzialnością kierowcy za wykroczenie (3). Zostało ono określone jako prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie po użyciu alkoholu. W zależności od tego, czy popełniono przestępstwo czy wykroczenie, kary mogą być różne.
Oczywiście, w razie popełnienia przestępstwa kary będą znacznie surowsze.
Oprócz kar wymienionych na samym początku, sąd nakłada na nietrzeźwego kierowcę środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. W związku z nowelizacją kodeksu karnego z czerwca 2010r. (4). sądy muszą orzec zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na zawsze, gdy następstwem wypadku komunikacyjnego z udziałem nietrzeźwego kierowcy jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na zdrowiu oraz gdy sprawca zbiegł z miejsca zdarzenia. Zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych na zawsze oznacza dla zawodowego kierowcy koniec kariery.
Jeżeli jednak podczas rutynowej kontroli przez Policję zawartość alkoholu we krwi lub wydychanym powietrzu pozwoli nam uniknąć powyższych, surowych kar nie należy się przedwcześnie cieszyć. W takim wypadku, po spożyciu alkoholu, grożą nam kary za wykroczenie:
– kara aresztu (od 5 do 30 dni) lub grzywny, nie niższej niż 50 zł, w praktyce orzekana kara finansowa jest znacznie wyższa.
– kara aresztu, która nie może przekroczyć 14 dni, ewentualnie sąd może orzec karę grzywny – jeżeli prowadzony pojazd nie jest pojazdem mechanicznym, lecz porusza się po drodze publicznej lub w strefie zamieszkania,
W każdym z tych dwóch wypadków orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 6 miesięcy do lat 3, z tym, że w treści zakazu określa się rodzaj pojazdu, którego kara dotyczy.
W związku z orzeczeniem zakazu nakłada się na karanego obowiązek zwrotu dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdów, jeżeli dokument ten nie został zatrzymany przez Policję lub inny uprawniony do tego organ. Jest to ważny moment, gdyż do chwili wykonania tego obowiązku okres, na który orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów – nie biegnie.
Należy pamiętać, że przez wzgląd na swój szczególny charakter, jazda w stanie nietrzeźwości w praktyce często zbiega się z innymi typami przestępstw komunikacyjnych – wypadkami, kolizjami potrąceniami pieszych i zawsze stanowi okoliczność obciążającą dla sprawcy. Dlatego też lepiej zapobiegać popełnieniu tego przestępstwa, niż za nie odpowiadać.
PRZYPISY
(1) art. 178a kodeksu karnego (k.k.)
(2) art. 115 §16 k.k.
(3)art. 87 Kodeksu wykroczeń (k.w.)
(4) Znowelizowano m.in. art. 42 §3 k.k.
Co myślicie o karze za to wykroczenie? Jest adekwatna do popełnionego czynu czy powinna zostać zmieniona?