Czy rodzinie zastępczej należą się alimenty?

Zgodnie z prawem, rodzice zastępczy mają prawo do reprezentowania dziecka przed sądem w sprawie o świadczenia alimentacyjne na rzecz dziecka, zwłaszcza gdy rodzice dziecka nie mają zamiaru wywiązywać się ze swoich obowiązków.1 Świadczenie alimentacyjne może zostać orzeczone przez sąd na skutek złożenia powództwa o alimenty przez rodzinę zastępczą, działającą w imieniu dziecka. Poza tym można wyznaczyć świadczenia alimentacyjne dobrowolnie, tzn. rodzice dziecka dobrowolnie wywiązują się z tego obowiązku, zawarli umowę w tym przedmiocie z rodziną zastępczą lub ugodę przed sądem.

Biologiczni rodzice mają obowiązek płacić alimenty na dziecko, które nie jest jeszcze w stanie samo się utrzymać, chyba że dochody z majątku dziecka są wystarczające.2 Dziecko, pomimo tego, że przebywa w rodzinie zastępczej i ma tam zapewnione przez państwo utrzymanie, powinno być utrzymywane przez swoich rodziców. Dlatego też w przypadku, gdy dziecko otrzymuje uposażenie od rodziców biologicznych czy alimenty i jednocześnie przebywa w rodzinie zastępczej, kwota wypłacana z pieniędzy publicznych i przeznaczona na utrzymanie dziecka ulegnie zmniejszeniu w stosunku proporcjonalnym do „dochodów” dziecka.

Powództwo o alimenty należy złożyć do sądu rejonowego zgodnie z zasadą właściwości przemiennej3. Powództwo o alimenty powinno spełniać wymogi przewidziane dla pisma procesowego i pozwu. Należy w nim wskazać, jakiej kwoty miesięcznie się domagamy na rzecz dziecka. Powodem jest małoletni działający przez swoich przedstawicieli, którymi są rodzice zastępczy. Pozwanymi w tym wypadku będą rodzice biologiczni dziecka.

Zgodnie z zasadami pisania pism procesowych, pozew o alimenty powinien zawierać oznaczenie i adres sądu, do którego pismo jest kierowane, oznaczenie pozwanych i powoda wraz z podaniem adresów zamieszkania oraz wysokość żądnej kwoty alimentów (pomnożoną przez okres 12 miesięcy kwotę alimentów należy wskazać jako wartość przedmiotu sporu). Uzasadnienie powództwa powinno zawierać wskazanie możliwości finansowych oraz majątkowych rodziców biologicznych dziecka, jeżeli rodzina zastępcza ma jakieś informacje na ten temat.

Rodzina zastępcza występująca w imieniu dziecka przed sądem powinna dołączyć do pozwu odpisy postanowienia sądu opiekuńczego o ustanowieniu pieczy zastępczej przez określoną rodzinę. Jeżeli dziecko jest niepełnosprawne, koszty jego utrzymania są większe – każdą z okoliczności dotyczących dziecka należy uzasadnić. Dodatkowo do pozwu należy dołączyć dokumenty dotyczące kosztów utrzymania i wychowania dziecka oraz zaświadczenia, które mówią o wysokości zarobków i zadłużeniu rodziny zastępczej, jeżeli rodzina takie długi posiada.

Sąd po otrzymaniu pozwu zawiadamia strony o terminie i miejscu wyznaczonej rozprawy oraz doręcza rodzicom biologicznym odpis sądu. Pozwani mają obowiązek na żądanie sądu złożyć zaświadczenia o uzyskiwanych przez nich dochodach. Rozprawa odbywa się z udziałem rodziców biologicznych, rodziców zastępczych lub ich pełnomocników. Można w trakcie rozprawy zawrzeć ugodę – porozumienie, które wpisane następnie do protokołu może zastąpić orzeczenie sądu.

1 Art. 112 (1) Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz przepisy Ustawy z 9 czerwca 2011 r. o wpieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej
2 Art. 133 ust. 1 K.r.o.
3 Właściwość przemienna sądu oznacza, że składający pozew rodzice zastępczy mogą wybrać, czy złożą pozew w sądzie właściwym dla miejsca zamieszkania dziecka lub właściwym dla miejsca zamieszkania pozwanych rodziców biologicznych