Wniosek o dobrowolne poddanie się karze za wykroczenie może złożyć oskarżyciel publiczny (policja, straż miejska, państwowa inspekcja pracy czy straż leśna itp.) lub sam obwiniony. Oskarżyciel publiczny może złożyć wniosek o tzw. dobrowolne poddanie się karze przez obwinionego wyłącznie za zgodą samego zainteresowanego. Kolejnym warunkiem jest to, aby obwiniony został uprzednio przesłuchany w toku czynności wyjaśniających jako osoba, co do której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie.
Przesłuchanie musi obywać się w sposób tradycyjny, [1] bowiem jeżeli organ przeprowadzający czynności wyjaśniające (np. policja) odstąpi od przesłuchania osoby, co do której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie, a potem osoba ta nadeśle wyjaśnienia sporządzone na piśmie, to w takiej sytuacji sporządzenie wniosku o dobrowolne poddanie się karze nie jest dopuszczalne. Wyjaśnienia uzyskane na piśmie nie pozwalają na wystąpienie z wnioskiem o skazanie obwinionego w sposób wskazany we wniosku i bez przeprowadzania rozprawy.
Wniosek o „dobrowolne poddanie się karze” jest zamieszczany przez oskarżyciela publicznego we wniosku o ukaranie, jako jego integralna część. [2] Wniosek ten nie jest dokładnie „dobrowolnym poddaniem się karze” – nazwa tej instytucji to: wniosek o skazanie obwinionego za zarzucany mu czyn bez przeprowadzania rozprawy i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego albo odstąpienie od wymierzenia kary lub środka karnego. Jak sama nazwa wskazuje – oskarżyciel publiczny może wnosić również o odstąpienie od wymierzenia kary czy wnioskować o wymierzenie jej w bardzo łagodnym wymiarze. Z pewnością może to być dla obwinionego korzystne.
Kolejnym warunkiem dopuszczalności i skuteczności złożenia takiego wniosku jest to, aby w świetle zebranych dowodów oraz spójnych z nimi wyjaśnień obwinionego pozyskanych w określony w ustawie sposób okoliczności przestępstwa nie budziły wątpliwości. Zatem gdy policja posiada nagranie popełnienia wykroczenia i zeznania świadków, zaś sam obwiniony przyznał się do winy i nie zaprzecza okolicznościom popełnienia wykroczenia, istnieje podstawa do złożenia wniosku o takiej treści i nie ma potrzeby przeprowadzania rozprawy. Pomimo przyznania się do winy i popełnienia czynu, złożenia wyjaśnień a także innych dowodów w sprawie wniosek o skazanie obwinionego za zarzucany mu czyn bez przeprowadzania rozprawy i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego albo odstąpienie od wymierzenia kary lub środka karnego nie może zmierzać do obejścia prawa czy łagodnego traktowania obwinionych. Kolejną zasadą jest zatem spełnienie przez złożony wniosek tzw. „celów postępowania”. Oznacza to, że sąd będzie brał po uwagę dotychczasowe zachowanie obwinionego, jego stosunek do pokrzywdzonego wykroczeniem – jeżeli taka osoba jest – oraz sposób naprawienia szkody (np. czy obwiniony przeprosił, naprawił zniszczone mienie itp.). [3]
Nawet jeżeli oskarżyciel publiczny nie złożył do sąd wraz z wnioskiem o karanie wniosku o skazanie obwinionego za zarzucany mu czyn bez przeprowadzania rozprawy i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego albo odstąpienie od wymierzenia kary lub środka karnego sam obwiniony może złożyć taki wniosek we własnym imieniu. Obwiniony może złożyć taki wniosek do sądu już po doręczeniu mu wezwania na rozprawę lub zawiadomieniu o jej terminie. We wniosku należy zaproponować wymiar kary, jaki obwiniony uważa za słuszny w świetle okoliczności, jakie złożyły się na popełnienie wykroczenia. [4] Sąd może uwzględnić wniosek o skazanie bez rozprawy złożony przez obwinionego, jeżeli oskarżyciel publiczny nie złoży sprzeciwu w stosunku do takiego wniosku. [5]
Wniosek o skazanie na określoną karę bez przeprowadzania rozprawy może dotyczyć każdego wykroczenia. Proponowana kara może nie być przewidziana w ustawie za dane wykroczenie, lecz powinna być możliwa do orzeczenia w ramach nadzwyczajnego złagodzenia kary. Jeżeli obwiniony (lub oskarżyciel publiczny za zgodą obwinionego) wskazuje na karę, jaka miałaby miejsce po uwzględnieniu nadzwyczajnego złagodzenia kary we wniosku należy dodatkowo wskazać okoliczności przemawiające za słusznością takiego rozwiązania w świetle prawa.
Rozważania dotyczące tego, czy warto skorzystać z powyższej możliwości zależą wyłącznie od okoliczności danej sprawy i osobowości obwinionego. Nie każdy obwiniony zgodzi się bez „walki” na ukaranie, z kolei nie każda osoba ma ochotę brać udział w postępowaniu i uczestniczyć w rozprawach, gdy ma świadomość tego, że nie uniknie odpowiedzialności za swoje zachowanie. Każdorazowo jednak możliwość skorzystania z opisanej powyżej instytucji powinna zostać rozważona.
Źródła:
[1] Art. 54 § 6 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia
[2] Art. 58 § 1 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia
[3] Art. 58 § 2 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia
[4] Art. 58 § 3 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia
[5] Art. 64 § 2 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia
Uważacie, że przy dobrowolnemu poddaniu się karze za wykroczenie wyrok powinien być mniej surowy? Wyrażajcie swoje opinie w komentarzach.
W sytuacji braku akt w sądzie (nieudostępnienia) należy rozważyć natmchyiastowe telefoniczne zawiadomienie Policji o podejrzeniu popełnienia przestępstwa z art. 276 kk Kto niszczy, uszkadza, czyni bezużytecznym, ukrywa lub usuwa dokument, ktf3rym nie ma prawa wyłącznie rozporządzać, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 i zażądać natmchyiastowego zabezpieczenia dowodf3w przez Policję w trybie art. 308 kpk. Zgodnie z wewnętrzną instrukcją Komendanta Głf3wnego Policji, Policja ma obowiązek przybyć do sądu i sprawdzić zgłoszenie telefoniczne, a więc rf3wnież zabezpieczyć dowf3d dokumentując notatką służbową nieudostępnienie, pomimo obowiązku, osobie uprawnionej wglądu do akt postępowania a więc ukrycie tych akt przed osobą uprawnioną.