Po ukończeniu gimnazjum (a w szczególnych przypadkach – także wcześniej) młodociany pracownik nie posiada jeszcze żadnych kwalifikacji, dlatego też najczęściej może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego i w tym celu ma wykonywać odpłatnie związane z zawodem prace.1
Pracodawca ma obowiązek zapewnić młodocianym pracownikom opiekę i pomoc, niezbędną dla ich przystosowania się do właściwego wykonywania pracy.2 Oprócz tego musi przestrzegać zasad prawa dotyczących zatrudnienia młodocianych:
1. czas pracy młodocianego pracownika nie może przekraczać 6 godzin na dobę (jeżeli młodociany ma mniej niż 16 lat), 8 godzin pracy na dobę to norma dla młodocianych, którzy ukończyli 16 lat;
2. dodatkowo – do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy3;
3. ponadto młody pracownik nie powinien być zatrudniony w porze nocnej (od 22.00 do 6.00) oraz pracować w godzinach nadliczbowych. Jeżeli młody pracownik uczy się w szkole, ma mieć zapewnione dni wolne od pracy w okresie ferii zimowych i części wakacji.
Ponadto:
– młodociany pracownik może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac (praca lekka to taka, która nie powoduje zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a także nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego)4;
– wymiar czasu pracy w ciągu tygodnia w okresie odbywania zajęć szkolnych przez młodocianego nie może przekraczać 12 godzin. W dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać 2 godzin.
– pracującemu dziecku przysługuje w każdym tygodniu co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę5;
– nie wolno zatrudniać młodocianych przy pracach wzbronionych, szczegółowo (wraz z wyjątkami) opisanych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym.
Ogólne przepisy ustawy ustanawiają zakaz zatrudniania młodocianych poniżej 16 roku życia, lecz w tej sferze istnieje kilka wyjątków.
Kiedy młodsze dziecko, które nie ukończyło 16 lat, może podjąć się pracy i zostać zatrudnionym? Przede wszystkim, jeżeli okoliczności związane z jego obowiązkiem szkolnym na to pozwalają, zwłaszcza zaś gdy:
– młodociany nie ukończył gimnazjum i zamiast tego chciałby uczyć się zawodu. Taka sytuacja jest jednak obwarowana wieloma wymogami. Pracę może podjąć jedynie na wniosek rodziców (przedstawiciela ustawowego) i wyłącznie w formie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy. W tym celu należy uzyskać pozytywną opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, uzyskać zezwolenie od dyrektora gimnazjum, w okolicy którego mieszka na spełnienie obowiązku szkolnego poza szkołą;
– młodociany ukończył gimnazjum, lecz nie ma ukończonych 16 lat – w takim wypadku pracodawca może z nim zawrzeć umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego (nauki zawodu) w formie nauki zawodu;
– jeżeli młodociany nie ma jeszcze 16 lat a do tego nie ukończył gimnazjum, również można zawrzeć taką umowę mającą przyuczyć dziecko do określonej pracy.6
W każdym z tych przypadków konieczne jest przedstawienie pracodawcy zaświadczenia stwierdzającego, że praca danego rodzaju nie zagraża zdrowiu tej osoby oraz przedstawienie pozytywnej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej.
1 Art. 191 ust. 1 i ust.3 Kodeksu pracy
2 Art. 192 Kodeksu pracy
3 Art. 192 § 3 Kodeksu pracy
4 Art. 200 (1) § 1 i § 2 Kodeksu pracy
5 Art. 203 § 3 Kodeksu pracy
6 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób nie mających 16 lat, które ukończyły gimnazjum oraz osób nie mających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum
Czy uważacie, że polskie prawo w odpowiedni sposób reguluje tę kwestię? Dajcie znać w komentarzu.