Dozwolony użytek prywatny daje możliwość darmowego korzystania z już rozpowszechnionego utworu, za wyjątkiem stawiania budowli architektonicznych i korzystania z elektronicznych baz danych. Obejmuje on korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego. [1] Jeśli mieści się to w granicach zgodnego z prawem korzystania z utworu, możliwe jest przejściowe lub incydentalne kopiowanie go, o ile nie ma samodzielnego znaczenia gospodarczego. [2] Zatem można skopiować płytę lub książkę pożyczoną od brata, kolegi bądź wujka i zachować tę kopię dla siebie.
Nierozwiązywalnym problemem wydaje się być natomiast pojęcie „kręgu osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego”. Wskazówką może być tu jednak Wyjaśnienie Ministerstwa Kultury i Sztuki, iż osoby pozostające ze sobą w związku towarzyskim znają się, podtrzymują więzy towarzyskie i nie są jedynie grupą formalną bardzo luźno związanych ze sobą osób. [3]
Natomiast według doktryny prawa pojęcie „pojedynczych egzemplarzy” należy po prostu rozumieć jako zakaz sporządzania nieograniczonej liczby kopii. [4]
Kolejną kwestią sporną może być licencja narzucona przez właściciela lub dyspozytora praw autorskich, która ogranicza nasze prawo do korzystania, a więc w tym przypadku również kopiowania utworu. Bardzo często kupujemy płytę i dopiero po jej rozpakowaniu dowiadujemy się, że ma nas obowiązywać taki zakaz. Należy w tym przypadku odnieść się do przepisów, zgodnie z którymi mamy prawo zgodnego z przeznaczeniem utworu i jego charakterem oraz do zwyczaju w przypadkach, gdy w umowie nie określono sposobu korzystania. [5] Wydaje się więc, że w takich przypadkach kopiowanie jest dozwolone.
Natomiast prawo zupełnie inaczej podchodzi do programów komputerowych, za kopiowanie których grożą nie tylko sankcje cywilne, ale i karne. Osoba, która legalnie weszła w posiadanie programu, może go zwielokrotniać, tłumaczyć, przystosowywać i zmieniać tylko wtedy, gdy jest to niezbędne do korzystania z niego zgodnie z jego przeznaczeniem. [6]
Zabroniono rozpowszechniania, z naciskiem na użyczanie i najem. Jeśli czynności wymienione w dwóch poprzednich zdaniach nie są „niezbędne”, dozwolone będą tylko za zgodą twórcy. Ustawodawca zezwolił jednak na sporządzenie „kopii zapasowej, jeżeli jest to niezbędne do korzystania z programu”. W tym wypadku wyraźnie dano do zrozumienia, że można sporządzić tylko jedną kopię. Sam przymiotnik „zapasowa” wskazuje zaś, że możemy właściwie korzystać z niej w przypadku uszkodzenia lub utraty programu. Dlatego też zaznaczono w ustawie, iż jeśli umowa nie stanowi inaczej, nie można tej kopii używać równocześnie z programem.
Źródła:
[1] art. 23 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
[2] art. 23 [1] ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
[3] Wyjaśnienie Ministerstwa Kultury i Sztuki 1996, zn. DPA.024/313/96, [w:] J. Barta, R. Markiewicz, Prawo autorskie. Przepisy. Orzecznictwo. Umowy międzynarodowe. Warszawa 2002, s.493
[4] J. Barta, R. Markiewicz, Prawo autorskie i prawa pokrewne, Warszawa, Kraków, s. 63- 64.
[5] art. 49 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
[6] art. 74 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
Czy informacje zawarte w tekście okazały się pomocne? Zapraszam do komentowania.
