Kiedy możemy złożyć pozew o odszkodowanie?

Klasyfikacja zasad odpowiedzialności odszkodowawczej wymienia
– odpowiedzialność na zasadzie winy (gdy przykładowo nie wykonanie umowy naraża kontrahenta na straty materialne),
– odpowiedzialność na zasadzie ryzyka (za awarie niebezpiecznych urządzeń znajdujących się w sąsiedztwie innych ludzi nie związanych z przedsiębiorstwem – np. fabryki, zakładu chemicznego; lub – przez zatrudnianie podległych osób, których działania narażają na szkodę innych ludzi – na takiej zasadzie odpowiada Skarb Państwa za działania swoich pracowników).
– odpowiedzialność wynikająca z umów ubezpieczenia, uzależniająca odszkodowanie od wystąpienia jakiegoś konkretnego zdarzenia, które wyrządziło szkodę – przykładowo ubezpieczenie domu od ryzyka powodzi.

Oprócz zasad odpowiedzialności można wyróżnić tzw. rodzaje odpowiedzialności – odpowiedzialność wynikająca z umowy (1) lub z tzw. czynu zabronionego (zwanego deliktem) (2). W tym artykule skoncentruję się na problematyce dochodzenia roszczeń wynikających z umowy.

Pozew o odszkodowanie należy wnieść do sądu miejsca zamieszkania pozwanego. W zależności od wartości przedmiotu sporu (w tym wypadku sumy żądanego odszkodowania) sądem właściwym rzeczowo będzie sąd rejonowy lub okręgowy. Gdy żądania suma przekracza kwotę 75.000 zł (100.000 zł w sprawach gospodarczych) sądem właściwym będzie sąd okręgowy.

Pozew musi spełniać wymogi pisma procesowego:
1.powinien zawierać oznaczenie sądu, do którego należy wnieść pismo
2.dokładne imię i nazwisko stron (pozwanego i powoda) (gdy jest to pierwsze pismo w sprawie należy podać dokładne dane adresowe)
3.oznaczenie rodzaju pisma (np. pozew o odszkodowanie)
4.wyszczególnienie wartości przedmiotu sporu i żądania odszkodowania oraz jego podstawy
5.uzasadnienie wniosku i przedstawienie niezbędnych w danej sprawie dokumentów, okoliczności
6.podpis powoda.

W uzasadnieniu musimy zaznaczyć, z jakiego tytułu żądamy odszkodowania. Obowiązek naprawienia szkody w przypadku roszczeń z umowy wynika z niewykonania lub nienależytego wykonania umowy. Do pozwu należy dołączyć samą umowę i wszelkie dokumenty uzasadniające nasze twierdzenie, że umowa nie została wcale wykonana, została wykonana tylko w części, lub została wykonana w sposób nienależyty (np. niezgodny z postanowieniami umowy, niestaranny, itp.) Można dołączyć w załącznikach dokumentację fotograficzną – jest to ważne, dlatego, ze sąd musi ocenić jak bardzo wykonawca umowy zawinił nie wykonując tej umowy, lub na czym polegało jej nienależyte wykonanie.

Następnie należy udowodnić, że skutkiem niewywiązania się drugiej strony z umowy ponieśliśmy szkodę. Prawdopodobnie jest to najważniejsza część uzasadnienia, gdyż chodzi o wykazanie, że żądana przez nas kwota jest odpowiednikiem poniesionej szkody. Definicja szkody została zawarta w kodeksie cywilnym. Według tych przepisów „zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła” (3). Szkoda obejmuje bowiem rzeczywiste straty oraz utracone korzyści, które moglibyśmy osiągnąć, gdyby nie szkoda. Przykładowo, zawieramy z kimś umowę o dzieło, że w ciągu tygodnia pomalujemy jego samochód specjalnym lakierem zrobionym na zamówienie. U innej firmy zamawiamy taki lakier i umawiamy się, że zostanie nam dostarczony następnego dnia. Tymczasem lakier nie zostaje wyprodukowany, my nie możemy pomalować samochodu i właściciel pojazdu zrywa z nami umowę, żądając zapłaty kary umownej. Kwota kary umownej byłaby poniesioną stratą, brak pieniędzy za pomalowanie samochodu – to nasza utracona korzyść. Do utraconych korzyści można także zaliczyć osłabienie pozycji firmy i zmniejszenie się liczby klientów.

Ostatnim elementem, nie mniej istotnym od pozostałych jest wykazanie, że pomiędzy zdarzeniem (niewykonaniem umowy o produkcję lakieru z winy nieuczciwego przedsiębiorcy) a szkodą (stratą i utraconymi korzyściami) istnieje normalny związek przyczynowy.

Żądając odszkodowania musimy pamiętać, że jeżeli to nasze niedbalstwo naraziło nas na poniesienie szkody (np. ociąganie się ze złożeniem zamówienia na lakier odpowiednio wcześniej, nieodebraniem gotowego lakieru w terminie) przyczyniamy się do powstania szkody. Prowadzi do w efekcie do zmniejszenia przez sąd kwoty odszkodowania, zależnie od stopnia winy obu stron umowy.

Źródła:
1) Art. 471 k.c.
2) Art. 415 k.c.
3) Art. 361 §1 k.c.