Kiedy przysługuje urlop wychowawczy?

Pracownik, który jest zatrudniony przynajmniej 6 miesięcy ma ustawowe prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia. Za sześciomiesięczny okresu zatrudnienia liczy się również poprzednie okresy zatrudnienia (1). Urlop wychowawczy w pełnym wymiarze jest bezpłatny, lecz wszystkie składki na ubezpieczenie społeczne uiszczane są z budżetu państwa, pracodawcę zatem nasz urlop nic nie kosztuje. Czas opieki nad dzieckiem może zostać wydłużony z powodu stanu zdrowia dziecka potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności. Gdy dziecko wymaga osobistej opieki pracownika może on skorzystać z urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat do ukończenia przez dziecko 18 roku życia. „Rodzice lub opiekunowie dziecka spełniający warunki do korzystania z urlopu wychowawczego mogą jednocześnie korzystać z takiego urlopu przez okres nie przekraczający 3 miesięcy” (2). Urlop wychowawczy można podzielić najwyżej na 4 części, które łącznie nie mogą przekraczać okresu 3 lat. Pracownik nie musi skorzystać z całego przysługującego mu urlopu. Urlop wychowawczy udzielany jest wyłącznie na wniosek pracownika. Wniosek taki pracownik musi zgłosić odpowiednio wcześniej, przynajmniej 7 dni przed zamiarem wykorzystania urlopu. Przykładowy wniosek może wyglądać następująco:

Kraków, dnia……
Pracownik
(Imię i nazwisko pracownika)

Pracodawca (nazwa zakładu pracy lub spółki)

Tytuł wniosku: Wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego

Na podstawie art. 186 kodeksu pracy wnoszę o udzielenie urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad swoim dzieckiem (imię i nazwisko) urodzonym dnia….(data urodzenia i miejsce urodzenia dziecka) w okresie od dnia …… do dnia …..tj. w wymiarze……. (ilość dni) (oświadczenie o dotychczasowym wykorzystaniu urlopu): Do chwili obecnej korzystałem z urlopu wychowawczego w okresie od dnia 30 maja 2009 r. do dnia 30 sierpnia 2009 r.

………………….(podpis pracownika)
Jako załącznik należy załączyć oświadczenie współmałżonka o braku zamiaru korzystania z urlopu wychowawczego w tym samym okresie czasu.

Pracodawca ma obowiązek udzielić nam żądanego urlopu wychowawczego. Jednakże próba oszustwa z naszej strony może skutkować odpowiedzialnością przed pracodawcą i natychmiastowym wezwaniem do pracy. Gdy pracodawca ustali lub dowie się, że pracownik trwale zaprzestał osobistej opieki nad dzieckiem wówczas „wzywa pracownika do stawienia się do pracy w terminie przez siebie wskazanym, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia powzięcia takiej wiadomości i nie wcześniej niż po upływie 3 dni od dnia wezwania” (3). Podobnie może postąpić pracodawca, gdy stwierdzi, że z urlopu wychowawczego korzystają w tym samym czasie oboje rodzice. Stąd konieczność dołączenia oświadczenia współmałżonka do wniosku o udzielenie urlopu.

W czasie trwania urlopu nasz pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od momentu złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego aż do zakończenia tego urlopu. „Rozwiązanie przez pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika” (4). W czasie trwania urlopu wychowawczego (który jest bezpłatny) możemy podjąć pracę zarobkową na pół etatu niekoniecznie u naszego pracodawcy. Pracownikowi przysługuje możliwość rezygnacji z urlopu wychowawczego zawsze – za zgodą pracodawcy lub najpóźniej 30 dni przed naszym wcześniejszym powrotem do pracy. Dodatkowym świadczeniem jest prawo pracownika wychowującego przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat do zwolnienia od pracy na 2 dni w ciągu każdego roku z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Źródła:
1) Art. 186 §1 kodeksu pracy
2) Art. 186 § 3 k.p.
3) Art. 186 (2) § 2 k.p.
4) Rt. 186 (1) § 1 k.p.