Na mocy majątkowych praw autorskich twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia czy czerpania korzyści z rozpowszechniania dzieła. Należy jednak pamiętać, że nawet pomimo przeniesienia autorskich praw majątkowych – nie przechodzą na nabywcę prawa osobiste – zwłaszcza zaś prawo osobiste twórcy do ujawnienia swojej osoby jako autora dzieła.
Autorskie prawa majątkowe maja głównie charakter ekonomiczny i są przedmiotem obrotu. Można je przenieść zwłaszcza w drodze:
– dziedziczenia (jako element spadku, który można komuś zapisać);
– umowy w wyniku której autorskie prawa majątkowe mogą przejść w całości lub w części na inne osoby (nie musi to być jeden nabywca, może to być kilka osób na podstawie kilku umów zawartych w różnym czasie – wszystko zależy od treści umowy);
– także istnieje możliwość dalszej odsprzedaży tych praw, gdyż dopuszczalne jest, aby nabywca autorskich praw majątkowych przeniósł je na inne osoby (udzielił sublicencji); [1]
– można przenieść majątkowe prawa autorskie nieodpłatnie, w drodze darowizny;
– można uczynić z tych praw przedmiot majątku spółki, której np. wspólnikiem jest autor.
Umowa przenosząca własność majątkowych praw autorskich lub umowa o korzystanie z utworu – określana jako licencja, umowa licencyjna są często mylone. Umowa przenosząca prawa autorskie majątkowe przenosi na nabywcę, z chwilą przyjęcia utworu, prawo do wyłącznego korzystania z utworu na określonym w umowie polu eksploatacji, chyba że postanowiono w niej inaczej. Umowa o przeniesienie własności praw majątkowych jest określana jako licencja wyłączna – autor nie może już przenieść tego samego prawa na inną osobę za wynagrodzeniem.
Ponadto licencja wyłączna może być pełna (prawo do korzystania ma wyłącznie nabywca – nawet autor nie może już korzystać z utworu) lub niepełna (zarówno nabywca, jak i twórca maja prawo do korzystania z utworu). W razie nie wskazania wyraźnie takiego charakteru umowy, przyjmuje się, że licencja ma charakter niewyłączny – możliwe jest zatem sprzedanie przez autora sowich praw jeszcze innym nabywcom. Co ważne, w braku wyraźnego postanowienia o przeniesieniu prawa, uważa się, że twórca udzielił licencji. [2]
Umowa licencyjna, wyróżnia się kilkoma szczególnymi cechami, związanymi z przedmiotem, którego dotyczy:
1) stronami umowy są: autor (licencjodawca) i nabywca prawa do korzystania z utworu – licencjobiorca;
2) umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności [3];
3) umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie pięciu lat na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę, chyba że w umowie postanowiono inaczej; [4]
4) umowa licencyjna obejmuje tylko pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione (sprzedając prawa do utworu muzycznego w latach 80-tych nie istniały pola eksploatacji takie jak mp3, stąd umowa zawarta w tamtym okresie nie mogła zostać o te pola rozszerzona, gdyż nie było w umowie takiego postanowienia – wskazującego wyraźnie na pole eksploatacji). Pola eksploatacji można uznać za techniczne sposoby rozpowszechniania utworu (sposoby korzystania z utworu) w celach zarobkowych – ich publikację w prasie, Internecie, sprzedaż DVD, BlueRay, itp.). Ponadto umowa licencyjna może dotyczyć wyłącznie pól eksploatacji znanych w chwili jej zawarcia;
5) umowa licencyjna nie może obejmować swoim zakresem „wszystkich utworów określonego rodzaju, stworzonych przez autora, jakie powstaną w przyszłości” – naruszałoby to prawa autora do korzystnej sprzedaży praw do nowych utworów. Nie można skutecznie przenieść prawa, którego w danej chwili nie posiada jeszcze sam twórca;
6) jeżeli chcemy przenieść prawa autorskie nieodpłatnie – w umowie musi znaleźć się taki zapis, w przeciwnym razie twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia;
7) jeżeli przez nieuwagę zapomniano wskazać wysokość wynagrodzenia twórcy, przyjmuje się, że określa się je z uwzględnieniem zakresu udzielonego prawa (zakresu licencji, zakresu prawa do korzystania) oraz korzyści, jakie można mieć z korzystania z utworu;
8) przeniesienie własności egzemplarza utworu (np. nagranej płyty DVD z piosenką) nie jest jednoznaczne z przeniesieniem autorskich praw majątkowych do utworu – musi zostać zawarta umowa licencyjna. Nawet, jeżeli zawarcie umowy licencyjnej wiąże się z przeniesieniem własności egzemplarza utworu (obrazu malarza, rzeźby) – nabywca oryginału utworu jest obowiązany udostępnić go twórcy w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne do wykonywania prawa autorskiego, zatem jako eksponat na wernisażu itp.;
9) osoba, która nabyła w drodze licencji prawo do korzystania z utworu może dochodzić od innych naruszenia praw autorskich, których stała się właścicielem.
Źródła:
[1] Art. 41 ust. 1 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych
[2] Art. 65 ust.1 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych
[3] Art. 53 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych
[4] Art. 66 ust. 1 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych
Czy informacje zawarte w artykule okazały się pomocne? Zapraszam do komentowania.
