Umową ustną będzie zamówienie obiadu w restauracji, jazda taksówką, nawet kupno bułek w sklepie. Mamy tu do czynienia z dwoma stronami zobowiązania wzajemnego, które bez podpisywania jakichkolwiek dokumentów tylko na podstawie słów dokonują ważnej umowy. Gdyby tak nie było w umowie sprzedaży wyżej wspomnianych bułek, żaden klient nie miałby możliwości dokonania reklamacji.
Obie strony deklarując spełnienie jakiejś czynności na rzecz drugiej osoby, wchodzą z nią w stosunek prawny i nie ma znaczenia, w jakiej formie to robią, z zastrzeżeniem, iż przepisy prawa nie wymagają zawarcia umowy w formie szczególnej. Bezwzględnie nieważna będzie umowa ustna, poprzez którą miałoby nastąpić zbycie nieruchomości. W tym przypadku formą właściwą jest forma aktu notarialnego.
Ustna chęć zawarcia umowy jest oświadczeniem woli. Przepisy kodeksu cywilnego wyraźnie wypowiadają się na temat oświadczeń woli w artykule 60.:
Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawne może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).
Przykład: Klient kontaktuje się z firmą usługową, z którą współpracuje od lat. W rozmowie telefonicznej prosi o wysłanie partii odpowiedniego towaru do wyznaczonego dnia. Kontrahent zgadza się albo nawet nic nie mówi i przystępuje do wykonania umowy. Wyrażenie woli nastąpiło w rozmowie telefonicznej.
Dopóki wszystko jest wykonywane z należytą starannością, dopóty nie jest potrzebna umowa w formie pisemnej. W chwili, kiedy któraś ze stron nie wywiązuje się ze swojego zobowiązania następuje problem, jak je wyegzekwować.
Istnieją umowy – zazwyczaj występujące w obrocie gospodarczym miedzy przedsiębiorcami – które obowiązkowo należy mieć na piśmie np. umowa dostawy. Gdy nie dopatrzymy powinności, wówczas prawo nie zezwala na powoływanie świadków na okoliczność istnienia umowy. Można powołać wtedy osobowe źródło dowodowe tylko w wyjątkowych okolicznościach. Jeśli wystąpią i udowodnimy, że były niespodziewane, to mając to na uwadze, zawsze możemy powołać świadków, którzy potwierdzą zawarcie zobowiązania oraz jego istnienie.
W sprawach drobnych, do których nie jest potrzebna szczególna forma umowy, zawsze możemy powołać świadków oraz inne dowody. W sklepie dostaniemy paragon, od firmy usługowej – fakturę. Jeśli jednak nie są to czynności drobne, to zawsze starajmy się umowę spisać, żeby uniknąć rozczarowania i kłopotów. Należy wyobrazić sobie sytuację, że robimy remont domu i chcąc zmniejszyć koszty nie zawieramy umowy z ekipą budowlaną, a ekipa po prostu się nie zjawia. Jeżeli mamy świadków lub pokwitowanie wpłaty zaliczki, to w sądzie damy radę udowodnić, iż istnieje stosunek prawny. Jeśli brak jakichkolwiek dowodów, to bardzo trudno będzie nam udowodnić, że po stronie kontrahenta była wola zawarcia zobowiązania.
Jak oceniacie przepisy dotyczące tej kwestii? Czy według Was chronią zawierającego umowę?
