Kim jest „opiekun prawny”? Składając wniosek o opiekę prawną musimy mieć świadomość, czego oczekujemy od takiego opiekuna i jakie zadania zostaną mu przez sąd powierzone. Opieka oznacza przede wszystkim dbałość, troskę, prawidłowy nadzór nad dzieckiem. Z kolei określenie „prawny” oznacza przede wszystkim, że pomoc tej osoby dotyczy zwłaszcza sfery prawnej dziecka. Opieka nad małoletnim dzieckiem orzeczona przez sąd polega na nadzorowaniu przez opiekuna prawnego wszystkich sfer życia dziecka, zwłaszcza spraw dotyczących jego majątku. Opiekunem prawnym może zostać osoba nie należąca do rodziny, nie spokrewniona z dzieckiem oraz członkowie rodziny dziecka – jego dziadkowie, dorosłe rodzeństwo itp.
Zakres opieki nad dzieckiem na gruncie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego odpowiada zakresowi władzy rodzicielskiej – oznacza zatem wychowanie, opiekę nad życiem dziecka, dbanie o niego i kontrolowanie nauki w szkole (1). Obowiązki takie należą zazwyczaj do rodziców, lecz nieraz nie są oni w stanie ich prawidłowo wykonywać, ze względu chociażby na stan zdrowia (przejściowa choroba, uniemożliwiająca prawidłowe funkcjonowanie osoby w życiu), sytuacja, gdy rodzice pozostają nieznani, nie żyją lub zostali pozbawieni wolności , zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej przez sąd w innym postępowaniu. Ustanawiając opiekę sąd bierze pod uwagę zwłaszcza dobro dziecka. To jego życie i wychowanie ma być chronione przez opiekuna. Opiekun prawny reprezentuje osobę dziecka w sprawach wychowawczych i majątkowych, dlatego też sąd bardzo skrupulatnie sprawdza, czy dana osoba nadaje się na opiekuna. Postępowanie o ustanowienie opiekuna prawnego sąd opiekuńczy może wszcząć z urzędu lub na wniosek. Wniosek taki może złożyć nie tylko rodzic, lecz także krewny dziecka, pracownik opieki społecznej zawiadomionej przez sąsiada.
Jeżeli chcemy złożyć do sądu wniosek o opiekę, musimy spełnić warunki przewidziane takiego wniosku. Niezbędne elementy wniosku przedstawia kodeks postępowania cywilnego:
1.po pierwsze musimy określić do jakiego sądu składamy wniosek. Będzie to zawsze sąd rejonowy znajdujący się w miejscu zamieszkania dziecka, dla którego ustanowiona ma zostać opieka
2.podajemy we wniosku dokładne imię i nazwisko wnioskodawcy i uczestników (dziecka, jego rodziców, jeżeli żyją), oprócz tego, gdy jest to pierwsze pismo w sprawie należy podać dokładne dane adresowe
1.oznaczenie rodzaju pisma (np. wniosek o ustanowienie opiekuna prawnego)
2.uzasadnienie wniosku i przedstawienie niezbędnych w danej sprawie dokumentów, okoliczności
3.podpis wnioskodawcy (2)
W uzasadnieniu wniosku należy wskazać, z jakich przyczyn chcemy, aby opieka została nad dzieckiem ustanowiona. Opisujemy zatem sytuację panującą u dziecka w rodzinie, wskazujemy, jakie zadania powinien wykonywać opiekun prawny. Wniosek o przyznanie opieki można uzasadniać również więzią emocjonalną łącząca dziecko z osobą przyszłego opiekuna. W razie potrzeby należy dołączyć odpowiednie dokumenty (orzeczenia sądów pozbawiające rodziców władzy rodzicielskiej, zaświadczenia lekarskie w razie choroby rodziców itp.). Opiekun nie może działać dowolnie – kontrolę nad jego działaniami (dotyczącymi zwłaszcza majątku dziecka) sprawuje sąd. Poza tym sąd określa, jakie wynagrodzenie należy się opiekunowi za wykonywana pracę (3). Nie zawsze jest ono przyznawane ze środków publicznych, może zostać przyznane z wynagrodzenia za pracę rodziców dziecka dla którego ustanowiono opiekuna prawnego.
Wyznaczony opiekun dba o dobro dziecka, podejmując decyzję w sprawie jego leczenia, zapewnienia dziecku środków utrzymania, dbałości o prawidłowy rozwój i rozwijanie talentów czy zainteresowań. Jeżeli dziecko mieszka w zakładzie wychowawczym (lub innym ośrodku) po ustanowieniu opiekuna będzie mogło (lecz nie zawsze!) z nim zamieszkać i zostać zaliczone do wspólnoty domowej opiekuna. Zależy to jednak od faktycznej sytuacji dziecka – może ono bowiem mieszkać u rodziny, która dba faktycznie o dziecko, lecz nie radzi sobie z załatwieniem spraw urzędowych związanych z majątkiem dziecka lub jego wychowaniem.
Źródła:
1) Art. 145 k.r.o.
2) Art. 126 k.p.c.
3) Art. 597 k.p.c.
Jak oceniacie procedury dotyczące tej kwestii? Są jasne czy też powinny zostać uproszczone?
