Umowa użyczenia charakteryzuje się tym, że użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu w użyczenie na bezpłatne używanie rzeczy użyczonej przez czas użyczenia (art. 710 k.c.). Użyczający nie musi być właścicielem rzeczy, wystarczy taki tytuł do rzeczy, aby mógł ją oddać biorącemu w użyczenie – np. umowa najmu, która pozwala na użyczenie wynajmowanego lokalu. Do zawarcia umowy użyczenia nie jest wymagane zachowanie szczególnej formy, może być ona zawarta również w sposób dorozumiany czy ustnie. Umowa użyczenia, motywowana jest najczęściej bezinteresownością i chęcią przyjścia z pomocą osobom bliskim, ma na celu przysporzenie przez użyczającego korzyści osobie, która na mocy umowy użyczenia bezpłatnie może korzystać z rzeczy użyczającego.
Umowa użyczenia nie jest umową wzajemną (przypomina nieco darowiznę) – należy podkreślić, że świadczeniu użyczającego nie odpowiada świadczenie biorącego, bowiem nie jest on zobowiązany do żadnych świadczeń – nie płaci za możliwość korzystania z użyczonej rzeczy.1 Na biorącym ciążą jednak pewne obowiązki – nie płaci on co prawda za korzystanie z rzeczy, lecz zobowiązany jest ponosić zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej, np. koszt paliwa użyczonego samochodu, koszt zużytych mediów oraz czynszu w użyczonym lokalu. Ponadto, zgodnie z art. 714 k.c. biorący rzecz do używania jest odpowiedzialny za przypadkową utratę lub uszkodzenie tej rzeczy, jeżeli jej używa w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub z przeznaczeniem rzeczy.
