Surowe są także konsekwencje dokonania samowoli budowlanej, za które odpowiedzialność ponosi każdoczesny posiadacz nieruchomości, niezależnie od tego, czy właśnie on dopuścił się samowoli.
Jako samowola budowlana kwalifikowana jest każda budowa obiektu budowlanego lub jego części (np. dodatkowej kondygnacji) bez wymaganego prawem pozwolenia na budowę lub zgłoszenia, albo pomimo wniesienia sprzeciwu w stosunku do takiego zgłoszenia przez właściwy organ administracyjny. Wszelkie działania zmierzające do ominięcia procedury w urzędzie i powstanie budynku może zostać uznane za samowolę budowlaną.
Co ciekawe, także budowa domu rozpoczęta z załatwieniem wszystkich formalności, lecz prowadzona w sposób mogący spowodować zagrożenie bezpieczeństwa ludzi, mienia, środowiska naturalnego jest uznawana za samowolę budowlaną. Podobnie traktowane są wszelkie ważne zmiany w projekcie, zaakceptowanym w pozwoleniu na budowę [1] Muszą to być jednak odstępstwa „istotne” – czyli zmiany dotyczące np. budowania dodatkowych kondygnacji, zmian w wielkości budynku, zmiany w strukturze dachu itp.
Stwierdzenie takiego naruszenia prawa i zakwalifikowanie obiektu budowlanego lub jego części jako samowoli budowlanej skutkuje wydaniem decyzji administracyjnej, w której urzędnicy przesądzają o dalszych losach budynku. W powyższej sytuacji mogą zapaść dwie alternatywne decyzje administracyjne:
1. decyzja o nakazie rozbiórki obiektu budowlanego, lub jego części. Taka decyzja może dotyczyć budynku będącego jeszcze w budowie albo wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę. [2]
2. postanowienie o wstrzymaniu wszelkich prac na budowie. Oznacza to, że jest jeszcze szansa na legalizację budynku i można będzie dokończyć inwestycję zgodnie z prawem. Postanowienie o wstrzymaniu robót budowlanych zapada w sytuacji, gdy samowolę budowlaną można zalegalizować, zwłaszcza, gdy budowa:
– jest zgodna z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a zwłaszcza z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Oznacza to, że dom budowany bez pozwolenia – ale zgodnie z projektem wykonanym przez architekta – musi być posadowiony na działce oznaczonej jako budowlana;
– wykonywanie prac zgodnie z projektem wykonanym przez fachowca pozwala sądzić, że budynek nie narusza przepisów techniczno-budowlanych, w zakresie uniemożliwiającym doprowadzenie obiektu budowlanego lub jego części do stanu zgodnego z prawem. Budynek spełniający normy techniczno-budowlane z powodzeniem może zostać zalegalizowany. [3]
W celu przeprowadzenia legalizacji wstrzymanej budowy lub już istniejącego budynku (jego części) należy dostarczyć powiatowemu inspektorowi nadzoru budowlanego, właściwemu dla miejsca położenia nieruchomości, następujące dokumenty:
1. zaświadczenia wójta, burmistrza albo prezydenta miasta o zgodności budowy z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w przypadku braku obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego:
a) cztery egzemplarze projektu budowlanego wraz z opiniami architekta [4];
b) oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane (prawie własności) w przypadku obiektów usytuowanych na terenach zamkniętych o uzgodnieniu z organem administracji architektoniczno-budowlanej, jakim jest starosta, projektowanych rozwiązań w zakresie np. elewacji obiektów budowlanych projektowanych od strony dróg, ulic, placów i innych miejsc publicznych, przebiegu i charakterystyki technicznej dróg do nieruchomości, linii komunikacyjnych oraz sieci uzbrojenia terenu – jeżeli są w danej sytuacji wymagane.
Złożenie powyższych dokumentów w wyznaczonym terminie jest z prawnego punktu widzenia traktowane jako wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego i pozwolenie na wznowienie robót budowlanych [5]. Wydanie postanowienia o zatwierdzeniu budowy lub pozwoleniu na wznowienie prac wiąże się z nałożeniem na inwestora opłaty legalizacyjnej, która jest bardzo wysoka i znacznie przekracza opłatę wnoszoną w normalnym postępowaniu o uzyskanie pozwolenia na budowę.
Opłata legalizacyjna ma za zadanie podkreślić negatywną ocenę prawną dla budowy rozpoczętej z pominięciem właściwych przepisów. Stawka opłaty legalizacyjnej odpowiada stawce przewidzianej dla grzywny i dodatkowo podlega pięćdziesięciokrotnemu podwyższeniu. Opłatę legalizacyjną oblicza się w sposób następujący, mnożąc:s*k*w, gdzie: s- to stawka opłaty wynosząca 500 zł , k – współczynnik kategorii obiektu budowlanego, zaś w – wielkość obiektu budowlanego. Otrzymany wynik mnoży się jeszcze razy 50.
Zlekceważone powyższego terminu i niedostarczenie dokumentów wskazanych powyżej – oznacza wydanie nakazu rozbiórki obiektu na koszt inwestora. Decyzja o nakazie rozbiórki może dotyczyć tylko tej części nieruchomości, która powstała niezgodnie z przepisami prawa budowlanego i musi zostać określona precyzyjnie.
Celem nakazu rozbiórki jest przywrócenie nieruchomości do poprzedniego stanu, sprzed wykonania prac bez wymaganego pozwolenia na budowę. Jeżeli jednak właściciel nieruchomości nie ma zamiaru dokonać rozbiórki dobrowolnie, zostaną zastosowane środki egzekucyjne zmierzające do przywrócenia stanu zgodnego z prawem.
Co ważne, późniejsza legalizacja czy też dokonanie rozbiórki samowoli budowlanej nie zwalnia od odpowiedzialności karnej za dokonanie samowoli budowlanej. Karą za wybudowanie lub wykonywanie samowoli budowlanej może być grzywna, kara ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do 2 lat.
Źródła:
[1] Art. 48 ust. 1 Ustawy Prawo budowlane\
[2] Art. 48 ust. 1
[3] Art. 48 ust. 2 pkt. 1 i 2
[4] Art. 33 ust. 2 pkt. 1 Ustawy Prawo budowlane
[5] Art. 48 ust. 5 Ustawy Prawo budowlane
[6] Art. 90 Ustawy Prawo budowlane
Dlaczego szukacie takich informacji? Czy okazały się pomocne?
Jeżeli odnieść to, co w treści artykułu np do garażu blaszanego (obiekt budowlany?, budowa?), to nasuwa się przeświadczenie, że Bóg ukarał ustawodawcę rozum mu odbierając… (biedni ci co rozumniejsi urzędnicy, którzy muszą w tym obłędzie funkcjonować)