Definicja osoby „bezrobotnej” znajduje się w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. [1] Za bezrobotną uważana jest osoba niezatrudniona i niewykonująca innej pracy zarobkowej, jednocześnie jednak zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy i zarejestrowana we właściwym dla jej miejsca zamieszkania Urzędzie Pracy.
W ramach powyższej definicji (przedstawionej poniekąd dość ogólnikowo) przez wykonywanie „innej pracy zarobkowej” należy rozumieć wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło. [2] Z powyższych definicji wynika, że osoba wykonująca umowę o dzieło nie może być traktowana jako osoba bezrobotna. Jednocześnie jednak osoba bezrobotna to taka, która nie uzyskuje miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę, z wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych. Kryterium dochodowe nie może być rozpatrywane w oderwaniu od przesłanek uzyskania statusu osoby bezrobotnej, stad wniosek, że tylko osoba niezatrudniona i niewykonująca innej pracy zarobkowej, która jednocześnie nie uzyskuje miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę, z wyłączeniem określonych rodzajów przychodów może być uznana za osobę bezrobotną. [3]
Powyższe konkluzje potwierdza sentencja wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 9 sierpnia 2010 r. sygn. akt II SA/Op 354/2010 [4], w której sąd ten wyraził pogląd, że: „osoba, która wykonuje inną pracę zarobkową na podstawie umowy cywilnoprawnej traktowana jest jak osoba zatrudniona, a okoliczność ta wyłącza możliwość uzyskania statusu osoby bezrobotnej”. Sąd potwierdził, że przywołana powyżej definicja osoby bezrobotnej nie zawiera pojęć niedookreślonych i jednocześnie nie pozostawia możliwości dowolnej interpretacji przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Pytanie o to, czy osoba bezrobotna może wykonywać umowę o dzieło wiąże się szczególnie z ryzykiem utraty statusu osoby bezrobotnej i koniecznością zgłoszenia faktu wykonywania takiej umowy do Powiatowego Urzędu Pracy. W związku z utratą statusu osoby bezrobotnej obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenie zdrowotne czy emerytane przechodzi na osobę zatrudnioną, za którą dotychczas składki odprowadzał Urząd Pracy. Obowiązek nałożony na osobę zarejestrowaną jako bezrobotna dotyczy zwłaszcza składania lub przesyłania Powiatowemu Urzędowi Pracy pisemnego oświadczenia o przychodach oraz innych dokumentów niezbędnych do ustalenia jego uprawnień do świadczeń przewidzianych w ustawie. [5] O fakcie uzyskania przychodów i podjęcia pracy na podstawie cywilnoprawnej umowy o dzieło należy powiadomić Urząd Pracy w terminie 7 dni od dnia uzyskania przychodów (dotyczy to zarejestrowanych osób bezrobotnych bez prawa do zasiłku). Osoby pobierające zasiłek mają obowiązek składać powyższe oświadczenia i odpowiednią dokumentację w każdym miesiącu. Podjęcie pracy (jakiejkolwiek, także na podstawie umowy o dzieło czy pracy bez zawierania jakiejkolwiek umowy – tzw. „na czarno”) oznacza konieczność wyrejestrowania się z ewidencji osób bezrobotnych.
Za zatajenie faktu zatrudnienia czy wykonywania umowy o dzieło – w związku z wprowadzeniem w błąd Urzędu Pracy – grożą określone sankcje. Karą za podjęcie zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności gospodarczej przez osobę zarejestrowaną jako bezrobotna bez powiadomienia o tym właściwego Powiatowego Urzędu Pracy jest grzywna w wysokości nie niższej niż 500 zł. [6]
Źródła:
[1] art. 2 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 r. nr 69, poz. 415 z późn. zmianami)
[2]Art. 2 ust. 1 pkt. 11 Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 r. nr 69, poz. 415 z późn. zmianami)
[3] por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 maja 2008 r. I OSK 112/2007, zamieszczony na stronie internetowej Centralnej Bazy Orzeczeń Sądów Administracyjnych – http://orzeczenia.nsa.gov.pl).
[4]LexPolonica nr 2402147
[5]Art. 75 ust. 6 Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 r. nr 69, poz. 415 z późn. zmianami)
[6] Art. 119 ust. 2 Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 r. nr 69, poz. 415 z późn. zmianami)
Czy informacje zawarte w artykule okazały się pomocne? Wypowiadajcie się w komentarzach.
