W polskim prawie zasady i procedury związane z kontrolą koncentracji przedsiębiorstw zostały uregulowane w Ustawie z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U.2007.50.331 z późn. zmianami). Co do zasady, zamiar koncentracji przedsiębiorstw podlega zgłoszeniu Prezesowi Urzędu Konkurencji i Konsumentów, jeżeli koncentracja może mieć wpływ na kształt rynku i warunki konkurencji. Na strukturę rynku nie wpłyną bowiem połączenia przedsiębiorstw małych, których zakres działania jest regionalny i nie posiadają one odpowiedniej siły rynkowej, by zagrozić konkurencji na danym obszarze (rynku geograficznym).
Dopiero przekroczenie pewnych progów, odzwierciedlających siłę rynkową przedsiębiorstw przesądza o obowiązku dokonania zgłoszenie jeszcze przed dokonaniem koncentracji. Ustawa wskazuje, że zgłoszeniu podlegają koncentracje, w których uczestniczą podmioty:
– posiadające łączny światowy obrót (obliczany łącznie dla przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji) w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia na poziomie przekraczającym równowartość 1 000 000 000 euro lub;
– posiadające łączny obrót na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (obliczany dla przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji) w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia na poziomie przekraczającym równowartość 50 000 000 euro. [1]
Powyższy obowiązek związany jest z podjęciem przez przedsiębiorstwa, spełniające powyższe kryteria, czynności prawnych zmierzających do formalnego przejęcia kontroli na skutek:
– połączenia dwóch lub więcej samodzielnych przedsiębiorców (fuzja);
– przejęcia – przez nabycie lub objęcie akcji, innych papierów wartościowych, udziałów lub w jakikolwiek inny sposób – bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad jednym lub więcej przedsiębiorcami przez jednego lub więcej przedsiębiorców (zawarcia odpowiedniej umowy, nabycie kontrolnego pakietu akcji itp.);
– utworzenia przez przedsiębiorców wspólnego przedsiębiorcy (tzw. joint ventures);
– nabycia przez przedsiębiorcę części mienia innego przedsiębiorcy (całości lub części innego przedsiębiorstwa) – w sytuacji gdy obrót realizowany przez to mienie w którymkolwiek z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie przekroczył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej równowartość 10 000 000 euro) – np. na skutek ogłoszenia upadłości przez przejmowanego przedsiębiorcę [2].
Spełnienie któregokolwiek z powyższych warunków nakłada na przedsiębiorcę obowiązek dokonania zgłoszenia zamiaru koncentracji, jeszcze przed jej sfinalizowaniem. Koncentracja dokonana z naruszeniem tych zasad może wiązać się z konsekwencjami prawnymi dla przedsiębiorstw – nałożeniem kary finansowej czy obowiązku zbycia przejętych części mienia. Ustawa wskazuje także bezpośrednio na przypadki, gdy zamiar dokonania koncentracji nie podlega zgłoszeniu.
Dotyczy to sytuacji, gdy:
– obrót przedsiębiorcy, nad którym ma nastąpić przejęcie kontroli, nie przekroczył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie równowartości 10 000 000 euro (koncentracja bagatelna);
– docelowo przedsiębiorstwa nie dokonują koncentracji, lecz ich działalność polega na czasowym nabyciu lub objęciu przez instytucję finansową akcji albo udziałów w celu ich odsprzedaży (dotyczy to przedsiębiorstw, które zajmują się inwestowaniem na własny lub cudzy rachunek w akcje albo udziały innych przedsiębiorców). Warunkiem zwolnienia z obowiązku zgłoszenia jest odsprzedanie tych praw przed upływem roku od dnia nabycia lub objęcia i nie wykorzystywania ich dla zarządzania przedsiębiorstwami
– przedsiębiorcę nabywa czasowo akcje lub udziały w celu zabezpieczenia wierzytelności, pod warunkiem że nie będzie on wykonywał praw z tych akcji lub udziałów, z wyłączeniem prawa do ich sprzedaży;
– koncentracja następuje w toku postępowania upadłościowego, z wyłączeniem przypadków, gdy zamierzający przejąć kontrolę jest konkurentem albo należy do grupy kapitałowej, do której należą konkurenci przedsiębiorcy przejmowanego
– przedsiębiorstwa łączące się należą do tej samej grupy kapitałowej [3].
Zgłoszenie zamiaru koncentracji przedsiębiorstw i prowadzone w tym zakresie postępowanie administracyjne zostaje zakończone decyzją Prezesa Urzędu Konkurencji i Konsumentów. Decyzja, jaką wydaje Prezes Urzędu może mieć postać:
1. decyzji wyrażającej zgodę bezwarunkową na dokonanie koncentracji;
2. decyzji warunkowo wyrażającej zgodę na dokonanie koncentracji, w której to decyzji Prezes Urzędu nakłada na przedsiębiorców obowiązki lub zobowiązania mające wyeliminować ryzyko dla konkurencji na rynku;
3. decyzję wyjątkowo zezwalającą na dokonanie koncentracji, jeżeli strony postępowania wykażą, że koncentracja przyczyni się ona do rozwoju ekonomicznego lub postępu technicznego lub może wywrzeć pozytywny wpływ na gospodarkę narodową [4];
4. decyzji zakazującej koncentracji [5].
Jeżeli koncentracja została już dokonana, a nie została zgłoszona (naruszono prawo), Prezes Urzędu może w drodze decyzji nakazać podział połączonego przedsiębiorcy na warunkach określonych w decyzji lub zbycie całości lub części majątku przedsiębiorcy, który nie zastosował się do obowiązujących przepisów. [6]
Źródła:
[1] Art. 13 ust. 1 pkt. 1),2) Ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U.2007.50.331 z późn. zmianami)
[2] Art. 13 ust. 2 Ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U.2007.50.331 z późn. zmianami)
[3] Art. 14 Ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U.2007.50.331 z późn. zmianami)
[4] Art. 20 ust. 2 pkt. 1),2) Ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U.2007.50.331 z późn. zmianami)
[5] Art. 19 ust.2 Ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U.2007.50.331 z późn. zmianami)
[6] Art. 21 ust. 2 Ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U.2007.50.331 z późn. zmianami)
Wiedzieliście, że koncentracja przesiębiorstw podlega zgłoszeniu Prezesowi Urzędu Konkurencji i Konsumentów?
