Odprawa ma być rekompensatą dla pracownika za pozbawienie go możliwości zatrudnienia bez jego woli i winy.
Zasady przyznawania odpraw przy zwolnieniach grupowych reguluje odrębna ustawa, nie zaś ogólne przepisy Kodeksu pracy. Zgodnie z treścią przepisów ustawy, za zwolnienie grupowe uznaje się konieczność rozwiązania przez pracodawcę, który zatrudnia co najmniej 20 pracowników, stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Rozwiązanie stosunku pracy może nastąpić w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę lub na mocy porozumienia stron. Ponadto ważny jest aspekt czasowy dla uznania zwolnienia za „grupowe”. Zwolnienie grupowe ma miejsce, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje minimum:
– 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia 20-99 pracowników,
– 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
– lub 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników1.
Pracodawca ma obowiązek podjąć także konsultacje z zakładowymi organizacjami związkowymi przed planowanym zwolnieniem grupowym, zwłaszcza w zakresie zminimalizowania skutków takiego zwolnienia przez – przykładowo – przekwalifikowanie pracowników, zapewnienie pracownikom innego zatrudnienia i in.
Pracownikom w związku z grupowym zwolnieniem przysługuje prawo do odprawy pieniężnej w wysokości uzależnionej od stażu pracy pracownika w danym zakładzie pracy. I tak wysokość odprawy wynosi:
– gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata, przysługuje mu odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia,
– gdy pracownik przepracował u tego pracodawcy 2-8 lat, przysługuje mu odprawa pieniężna w wysokości dwumiesięcznego wynagrodzenia za pracę,
– jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy przez ponad 8 lat, przysługuje mu prawo do odprawy w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę2.
Niestety, nie są to duże kwoty, gdyż odprawę pieniężną ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Jest to niekorzystne dla pracowników, którzy są zatrudnieni w połowie nielegalnie – tzn. umowa wskazuje wynagrodzenie minimalne za pracę, gdy w rzeczywistości netto stawka ta ustalana była na odmiennych zasadach.
Ekwiwalent urlopu oblicza się w ten sposób, ze pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za pracę, jakie otrzymałby, gdyby w tym czasie normalnie pracował. Zmienne składniki wynagrodzenia mogą być obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu 3 miesięcy, poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu (stąd np. obniżeniu mogą ulec stawki za pracę w warunkach szkodliwych czy inne dodatki).3 Ponadto, wysokość odprawy dla pracowników zatrudnionych na wysokich stanowiskach nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.
Czy uczestniczyliście kiedyś w zwolnieniu grupowym? Została Wam przyznana odprawa? Opowiedzcie nam o swoich doświadczeniach!
Art. 1 Ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników z późniejszymi zmianami
Art. 8 ust. 1 Ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników z późniejszymi zmianami
Art. 172 Kodeksu pracy
