Zasada ogólna wyrażona w przepisach Kodeksu pracy wskazuje na 3 letni termin przedawnienia roszczeń wynikających ze stosunku pracy.1 Roszczenia wynikające ze stosunku pracy to zarówno roszczenia pracownika, jak i pracodawcy. Początek terminu przedawnienia biegnie od dnia, w jakim roszczenie stało się wymagalne – np. od dnia, w jakim pracownik miał otrzymać zgodnie z umową wynagrodzenie za świadczoną pracę czy od dnia, w którym pracownik miał określoną pracę wykonać. W zależności od tego, jaka jest podstawa dla roszczenia – początek biegu terminu przedawnienia może zostać ustalany różnie. Niektóre terminy przedawnienia zostały dodatkowo uwarunkowane koniecznością poznania okoliczności zdarzenia, które uzasadnia wystąpienie z roszczeniem odszkodowawczym.
I tak – roszczenie pracodawcy o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika przedawnia się z upływem 3 lat od dnia wyrządzenia tej szkody. Należy jednak podkreślić sposób liczenia w tym przypadku terminu przedawnienia roszczenia. 3 letni termin przedawnienia jest dodatkowo ograniczony innym terminem, wynoszącym rok od dnia, w którym pracodawca powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody. Pracodawca ma więc rok czasu na wystąpienie z roszczeniem odszkodowawczym od momentu, gdy dowiedział się o wyrządzeniu przez pracownika szkody – nie może to jednak stać się później niż 3 lata od momentu wyrządzenia szkody. Inne tego typu sytuacje, wprost wskazane w Kodeksie pracy dotyczą:
– roszczeń odszkodowawczych pracodawcy w sytuacji, gdy pracownik rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn nieuzasadnionych, powołując się na nieprawdziwą okoliczność, że to pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika.2
– wyrządzenia szkody pracodawcy przez pracownika, który złamał zakaz konkurencji przewidziany w umowie o pracę. Pracodawca może dochodzić od pracownika odszkodowania (wyrównania wyrządzonej szkody) przez 1 rok od momentu, gdy dowiedział się o wyrządzonej szkodzie, nie dłużej jednak niż 3 lata licząc od momentu jej wyrządzenia.3
Terminy przedawnienia w sytuacji, gdy jedna ze stron umowy (pracodawca lub pracownik) umyślnie wyrządziła szkodę drugiej stronie umowy, zostały wskazane przez odesłanie do przepisów Kodeksu cywilnego. W myśl odpowiednich przepisów:
– roszczenie o naprawienia szkody, która została wyrządzona czynem niedozwolonym, ulegają przedawnieniu po upływie 3 lat od dnia, w którym poszkodowany (pracownik lub pracodawca) dowiedział się o wyrządzonej szkodzie i osobie, która ją wyrządziła
– termin roszczeń odszkodowawczych za szkodę wyrządzoną z winy umyślnej przedawnia się 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę4
– jeżeli szkoda powstała w wyniku popełnienia przez pracownika lub pracodawcę przestępstwa (ale nie wykroczenia), roszczenie o odszkodowanie przedawnia się z upływem 20 lat od dnia popełnienia przestępstwa – bez względu na to, w jakim czasie osoba poszkodowana przestępstwem dowiedziała się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia.5 Taką szkodą jest np. kradzież mienia o wartości powyżej 250 zł, umyślne zniszczenie mienia itp.
– gdy szkoda została wyrządzona na osobie, przedawnienie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych nie może skończyć się wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie lub osobie odpowiedzialnej za jej naprawienie
Powyższe terminy przedawniania nie mogą zostać w żaden sposób skrócone ani przedłużane przez czynność prawną poszkodowanego lub osoby odpowiedzialnej za naprawienie szkody – bieg tych terminów może za to zostać przerwany lub zawieszony. Bieg terminu przedawnienia może zostać przerwany na skutek:
– dokonania czynności prawnej przed właściwym organem powołanym do rozstrzygania sporów lub egzekwowania roszczeń, którą jedna ze stron podjęła bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia (taką czynnością jest skuteczne wytoczenie powództwa)
– przez uznanie roszczenia przez zobowiązanego do naprawienia szkody
Przerwanie terminu przedawnienia różni się co do skutków od instytucji zawieszania biegu przedawnienia. Po ustaniu przyczyny uzasadniającej zawieszenie biegu terminu przedawnienia, termin biegnie dalej, nie jest liczony od początku. Z kolei po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.6
Czy macie jakieś doświadczenia z przedawnieniem terminu roszczeń? Podzielcie się swoją opinią na ten temat!
1. Art. 291 §1 Kodeksu pracy
2. Art. 61(1) w zw. z Art. 55 § 1(1) Kodeksu pracy
3. Art. 101 (1) § 2 Kodeksu pracy
4. Art. 442 (1) § 1 zd. 2 Kodeksu cywilnego
5. Art. 442 (1) § 2 Kodeks cywilny
6. Art. 295 § 2 Kodeksu pracy
