Przyczyn niestawienia się w sądzie może być wiele, od najprostszego do udowodnienia, czyli choroby, poprzez wypadek drogowy, warunki atmosferyczne (np. śnieżyca), opóźnienia w komunikacji miejskiej, po zaplanowane wakacje. Niemniej jednak nasza nieobecność w sądzie powinna być usprawiedliwiona, a jeżeli już wcześniej wiemy, że nie będziemy mogli danego dnia stawić się na rozprawie, wówczas najlepiej od razu zgłosić to do sądu. Sąd może również odroczyć rozprawę, jeśli nasze niestawiennictwo zostanie usprawiedliwione zaświadczeniem lekarza sądowego o naszej chorobie (art. 214 1 Kodeksu postępowania cywilnego).
Obecność obowiązkowa? Wcale nie
Sąd pomimo naszej nieobecności na rozprawie nie zawiesi postępowania, wręcz przeciwnie – rozprawa odbędzie się, a sędzia sam przedstawi wnioski i dowody, które znalazły się w naszych aktach sprawy. Możliwe jest także działanie przez pełnomocnika, który w naszym imieniu będzie obecny na posiedzeniach. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy nasza obecność jest obowiązkowa, wówczas sąd wezwie nas do osobistego stawiennictwa na rozprawie.
Niestawienie się strony
Skutkiem niestawienia się w sądzie stron (obu jednocześnie) może być zawieszenie postępowania, zwłaszcza gdy ustawodawca nie przewidział możliwości przeprowadzenia postępowania. Sąd zawiesi postępowanie także wtedy, gdy powód nie stawi się do sądu, podczas gdy nie żądał on rozpoznania sprawy podczas jego nieobecności, natomiast pozwany nie zgłosił wniosku o rozpoznanie sprawy (art. 177 §1 pkt 5 k.p.c.). Ponadto sąd może mimo nieobecności stron ogłosić wyrok (art. 326 §2 k.p.c.).
Kolejną konsekwencją niestawiennictwa na rozprawie lub też uczestnictwa w sposób bierny np. nie udzielając odpowiedzi, nie zabierając głosu, będzie wydanie przez sąd wyroku zaocznego, który zazwyczaj jest negatywny dla pozwanego z uwagi na uznanie przez sąd zeznań powoda jako prawdziwych. Dodatkowo pozwany poniesie koszty takiej rozprawy zaocznej, chyba że niestawiennictwo wynikło nie z winy pozwanego lub gdy jego wyjaśnienia nie zostały przed rozprawą dołączone do akt.
Nieobecność na rozprawie rozwodowej
Zgodnie z art. 429 k.p.c. sąd może wezwać do osobistego stawiennictwa strony w postępowaniu w sprawach małżeńskich (tj. rozwód, separacja, unieważnienie małżeństwa). Jeżeli obowiązek ten przez stronę nie zostanie spełniony, sąd ma prawo nałożyć grzywnę w wysokości do 1 000 zł.
Konsekwencje dla świadka
Świadek, który otrzymał wezwanie do stawienia się w sądzie, ma obowiązek być obecny na rozprawie. W przypadku nieusprawiedliwionego niestawiennictwa świadek może otrzymać karę grzywny do 1 000 zł, a czasami nawet do 5 000 zł. Sąd ma prawo także powtórnie wezwać świadka, a gdy ten znów nie pojawi się w sądzie, zostanie na niego nałożona kolejna grzywna, sąd może też zarządzić przymusowe doprowadzenie świadka na rozprawę (art. 274 k.p.c.).
Jeżeli świadek otrzyma postanowienie skazujące go na grzywnę wskutek jego nieobecności, ma on wówczas tydzień czasu na usprawiedliwienie swojego niestawiennictwa. Jeżeli usprawiedliwi w tym czasie swoją nieobecność, grzywna zostanie anulowana oraz zostanie on zwolniony z przymusowego sprowadzenia na rozprawę (art. 274 k.p.c.).
Byliście kiedyś w sytuacji, kiedy wezwano Was na świadka a nie mogliście wziąć udziału w posiedzeniu? Czy kary za niestawiennictwo w sądzie są potrzebne?
Nie byliśmy. Do widzenia.