Zatrudnianie na czarno oznacza, że pracodawca zatrudnia pracownika bez zawarcia odpowiedniej umowy w formie pisemnej w odpowiednim terminie, nie zgłasza osoby zatrudnionej do ubezpieczenia społecznego, a także po zatrudnieniu bezrobotnego nie informuje o tym powiatowego urzędu pracy. Praca na czarno dotyczy także często cudzoziemców, którzy nie są uprawnieni do wykonywania pracy w danym miejscu pobytu (Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy).
Kara dla pracodawcy
Zatrudnianie pracowników na czarno może oznaczać znaczne oszczędności dla pracodawcy. Taka forma zatrudnienia nie wiąże się bowiem z jakimikolwiek kosztami m.in. badań lekarskich, koniecznością prowadzenia dokumentacji pracowniczej i przeprowadzania szkoleń BHP, a także zapewnia wyraźne oszczędności przy wypłacie wynagrodzeń. Jeśli jednak podczas kontroli okaże się, że dany pracodawca zatrudnia pracowników na czarno, grozi mu mandat karny w wysokości od 1000 do 30 000 złotych (art. 281 Kodeksu Pracy).
To jednak nie wszystko – pracodawcy grożą ponadto dodatkowe kary związane m.in. z niezgłoszeniem pracowników do ZUS, a także kary związane z niepłaceniem podatku dochodowego za niezgłoszonych pracowników. Nielegalne zatrudnianie pracowników może być więc naprawdę kosztowne.
Niedogodności dla pracownika
Wydawać się może, że zatrudniony na czarno pracownik korzysta na swojej sytuacji, ponieważ często zarabia nieco więcej, niż gdyby pracował w oparciu o umowę. Należy jednak mieć świadomość, że zatrudniony bezrobotny powinien w ciągu 7 dni od podjęcia zatrudnienia poinformować o tym urząd pracy, inaczej grozi mu grzywna w wysokości kilkuset złotych.
W sytuacji, gdy zatrudniony nie miał wcześniej statusu bezrobotnego, znaczną niedogodnością może być brak ubezpieczenia zdrowotnego, które powinien zapewniać pracodawca lub urząd pracy. Pracownikowi zatrudnionemu na czarno grożą także konsekwencje skarbowe, ponieważ nie odprowadza on od swojego wynagrodzenia zaliczki na podatek dochodowy.
Warto wiedzieć jednak, że pracownik nie odpowiada karnie za swoje zatrudnienie, ponieważ konieczność dopełnienia wszelkich formalności związanych z pracą pozostaje po stronie pracodawcy.
Czy ktoś z Twoich znajomych pracuje na czarno?
