Jakie są procedury przy adopcji dziecka?

Zewnętrznym wyrazem takiej adopcji jest nowy akt urodzenia, gdzie jako rodziców wpisuje się osoby przysposabiające. Przysposobienie anonimowe jest nierozwiązywalne. Wynika to ze szczególnych przesłanek, które zaistniały jeszcze przed złożeniem do sądu opiekuńczego wniosku o przysposobienie. Biologiczni rodzice dziecka, które w przyszłości trafi do adopcji muszą złożyć przed sądem oświadczenie, że zgadzają się na przysposobienie ich dziecka w przyszłości bez wskazania konkretnych rodziców adopcyjnych. Oświadczenie to musi zostać złożone przed wniesieniem wniosku o ustanowienie przysposobienia.

Adopcja dziecka może nastąpić wyłącznie dla jego dobra. Otrzymuje ono nazwisko przysposabiającego, który sprawuje władzę rodzicielską nad przysposobionym. Przysposobienie niepełne lub pełne rozwiązywalne może zostać w postępowaniu sądowym rozwiązane. Jakie warunki muszą spełniać według ustawy rodzice adopcyjni?

Po pierwsze, z ustawy wynika wyraźnie, że przysposabiającym może być jedna osoba (osoba samotna). Osoba taka musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych oraz wykazać się kwalifikacjami osobistymi, które przekonają sąd, że prawidłowo wywiąże się z obowiązków wobec adoptowanego dziecka. Należy w czasie trwania rozprawy wykazać, że dysponujemy odpowiednim lokalem mieszkaniowym, mamy stałe źródło utrzymania, odpowiednią wiedzę lub doświadczenie w wychowywaniu lub opiece nad dzieckiem. Nie bez znaczenia jest nawiązanie wcześniejszej więzi emocjonalnej z dzieckiem i troskę o je osobę jeszcze przed wniesieniem wniosku. Dodatkowym warunkiem, jaki osoba ta musi spełniać jest odpowiednia różnica wieku (1). Ma to znaczenie dla zachowania prawidłowych relacji między przysposobionym a przysposabiającym, które wpłyną na proces wychowania dziecka.

Jeżeli chodzi o tzw. „przysposobienie wspólne” w polskim prawie mogą wnioskować o nie tylko małżonkowie, żadne inne związki partnerskie nie otrzymają zgody sądu na adopcję. W sytuacji, gdy tylko jeden z małżonków wnioskuje o przysposobienie, konieczna jest zgoda współmałżonka (chyba że jest on ubezwłasnowolniony lub przykładowo od wielu lat przebywa za granicą i nie utrzymuje kontaktów) (2).

Sąd opiekuńczy rozstrzyga w przedmiocie wniosku zawsze po przeprowadzeniu rozprawy, na której badane są wszelkie przesłanki ze strony rodziców adopcyjnych i dziecka. Sądem właściwym miejscowo jest sąd miejsca zamieszkania przysposabiającego lub sąd miejsca pobytu przysposobionego. Warunki, jakie muszą zaistnieć po stronie dziecka, aby mogło ono zostać adoptowane są również określone w ustawie.

Przysposobiony powinien być małoletni w dniu złożenia wniosku o jego przysposobienie (bez znaczenia jest, że po zakończeniu sprawy przysposobiony będzie już pełnoletni). Przysposobić można każde małoletnie dziecko, nawet takie, które ma oboje rodziców i pozostaje pod ich władzą rodzicielską. Sąd ocenia te okoliczności tak, aby orzec wyłącznie dla dobra dziecka.
Dziecko musi żyć w momencie orzekania o przysposobieniu (w razie jego śmierci postępowanie zostanie umorzone).

Ostatnią przesłanką po stronie dziecka jest wyrażenie przez niego zgody. Przesłanka ta ma znaczenie, gdy dziecko ukończyło 13 lat. Bez zgody małoletniego przysposobienie nie zostanie orzeczone.

Stosunek pomiędzy przysposabiającym a przysposobionym przypomina swoim charakterem relacje łączące rodziców z dzieckiem. Pomiędzy nimi istnieją takie same prawa i obowiązki, jak przy wykonywaniu władzy rodzicielskiej nad dzieckiem. Podobnie można orzekać o ograniczeniu, pozbawieniu czy w tym wypadku nieraz o rozwiązaniu przysposobienia. Rodzice adopcyjni mają wobec dziecka przysposobionego obowiązek alimentacyjny.

Źródła:
1) Art. 114 (1) k.r.o.
2) Art. 116 k.r.o.