Zakupy przez Internet – rękojmia za wady fizyczne

1. Kto jest wobec kupującego odpowiedzialny z tytułu rękojmi?

Pytanie to ma znaczenie, zwłaszcza w odniesieniu do regulacji prawnych związanych z ochroną konsumentów. Przedsiębiorca prowadzący sklep Internetowy nie odpowiada z tytułu rękojmi wobec konsumenta. Szczególna ochrona przyznana konsumentom na gruncie innych ustaw – stanowi lex specialis i wyłącza stosowanie przepisów o rękojmi w odniesieniu do sprzedaży konsumenckiej. Co to oznacza w praktyce? Jeżeli jako konsument robimy zakupy w sklepie internetowym i rzecz przez nas kupiona ma wady – nie możemy skorzystać z prawa rękojmi. W zamian mamy do dyspozycji szerszą i korzystniejszą dla konsumentów instytucję „odpowiedzialności za niezgodność towaru z umową”. Na zasadach okresowych w kodeksie cywilnym możemy za to użyć rękojmi wobec innej osoby fizycznej, lub w relacjach pomiędzy przedsiębiorcami – gdy jedna firma robi zakupy w sieci i zamawia towar od innej firmy. Na zasadach rękojmi odpowiada przykładowo użytkownik Allegro, będący przedsiębiorcą sprzedający towar innemu przedsiębiorcy.

2. Kiedy można skorzystać z rękojmi i w jakim zakresie?

Odpowiedzialność z tytułu rękojmi dotyczy wad rzeczy, która została sprzedana (1). Wbrew powszechnej praktyce, także rzeczy używane (np. używany samochód) są objęte odpowiedzialnością z tytułu rękojmi – za wady fizyczne lub wady prawne. Wadą fizyczna może być ukrycie faktu, że samochód jest powypadkowy i w związku z tym elementy konstrukcyjne pojazdu są osłabione, co stanowi wadę obniżającą wartość pojazdu. Zatajenie takiej informacji rodzi po stronie sprzedającego odpowiedzialność, nie wspominając o możliwości w tym wypadku popełnienia przestępstwa narażenia życia lub zdrowia osoby, która taki samochód kupiła nie wiedząc o tak istotnym mankamencie. Wada prawną może być fakt, że samochód pochodzi z przestępstwa (był skradziony) i w związku z tym zostanie nam przez policję odebrany. Także brak odpowiedniej dokumentacji lub ważnej części składowej dołączonej do zakupionego towaru (instrukcji obsługi, kluczyków do pojazdu, koła) jest wadą fizyczną rzeczy.

Sprzedawca jest zwolniony z tytułu tej odpowiedzialności za określone wady, jeżeli kupujący o nic wiedział w momencie zakupu. Zatajenie wad – rodzi odpowiedzialność z tytułu rękojmi, nawet jeżeli została ona w umowie wyłączona (2). Strony umowy mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi ograniczyć lub w ogóle wyłączyć, co nie jest możliwe w przypadku sprzedaży konsumenckiej – gdzie sprzedający przedsiębiorca zawsze odpowiada za niezgodność towaru z umową.

3. Czego może żądać kupujący od sprzedawcy, gdy odkryje wadę fizyczną lub prawną rzeczy?

Żądania kupującego są jasno sformułowane w kodeksie cywilnym. W przypadku odkrycia wad, o których istnieniu nie wiedzieliśmy w momencie zakupu (nie były podane w opisie np. aukcji internetowej) kupujący może żądać:

Odstąpienia od umowy – jednakże, jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni naszą wadliwą rzecz na inną, pełnowartościową albo podejmie się niezwłocznie naprawy i usunie wadę – nie możemy skorzystać z odstąpienia od umowy. Nadal możemy jednak żądać obniżenia ceny (3). Jeżeli sprzedawca dokonuje wymiany towaru – ma obowiązek pokryć wszelkie koszty, jakie poniósł w związku z wymianą kupujący (koszty przesyłki, koszty wynikające z niemożności korzystania z rzeczy o ile takie poniósł, wydatki kupującego związane z kontaktowaniem się ze sprzedawcą)

Obniżenia ceny – zawsze proporcjonalnie do istotności wady, czyli o tyle o ile wada wpływa na wartość i funkcjonalność (możliwość pełnego korzystania) z towaru

Wymiany rzeczy na rzecz wolną od wad – z możliwością żądania odszkodowania za opóźnienia wynikłe z konieczności wymiany, co ma znaczenie w relacjach między przedsiębiorcami – np. bezużyteczna, wadliwa kasa fiskalna naraża sklepikarza na straty – nie może bez niej prowadzić swojej działalności gospodarczej (4).

Usunięcia wady – zwłaszcza, gdy rzecz (towar) został wykonany na zamówienie i jest tzw. Oznaczony do tożsamości – nie można go łatwo zastąpić innym, takim samym (samochód – każdy ma inne numery, inny kolor, inny przebieg). Żądając usunięcia wady można wyznaczyć sprzedającemu określony termin, po upływie którego kupujący może od umowy odstąpić. Sprzedający może odmówić usunięcia wady, gdy wiążą się w tym za duże koszty – wówczas po odstąpieniu kupującego od umowy rzecz wadliwą zwraca się sprzedawcy, zaś ona zwraca kupującemu pieniądze zapłacone za towar (5).

4. Formalności i terminy związane z rękojmią za wady fizyczne rzeczy

Terminy i działania, jakie musi podjąć kupujący, aby skorzystać z rękojmi za wady fizyczne są znacznie bardziej rygorystyczne, niż w przypadku instytucji niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową (sprzedaż konsumencka). W sprzedaży konsumenckiej mamy czas na odkrycie i zgłoszenie niezgodności – 2 miesiące od odkrycia wady, niezgodności towaru z umową. W przypadku terminu zgłoszenia wady w ramach rękojmi – wynosi on 1 miesiąc od momentu odkrycia wady (6). W przypadku umowy pomiędzy przedsiębiorcami – należy to zgłosić niezwłocznie, gdyż ustawodawca zakłada, że przedsiębiorca jest profesjonalistą i należy wymagać od niego większej staranności.

Co ciekawe, kupujący nie może sobie odesłać wadliwej rzeczy do sprzedawcy – musi najpierw skontaktować się ze sprzedającym i ustalić warunki wysyłki.

Uprawnienia z tytułu rękojmi wygasają po roku, jeżeli kupujący w tym czasie nie zawiadomił sprzedającego o istniejącej wadzie. Termin ten nie dotyczy jednak okoliczności, gdy sprzedający celowo zataił wadę rzeczy.

Źródła:

1) Art. 556 Kodeksu cywilnego

2) Por. art. 558 § 2 Kodeksu cywilnego

3) Art. 560 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego

4) Art. 561 § 1 Kodeksu cywilnego

5) Art. 561 § 2 Kodeksu cywilnego

6) Art. 563 Kodeksu cywilnego