1. Fuzja spółek w upadłości
Przepisy kodeksu spółek handlowych dotyczące łączenia się (fuzji) spółek jednoznacznie przesądzają, że nie może łączyć się spółka w likwidacji [1], która rozpoczęła podział majątku, ani spółka w upadłości. [2]
Z brzmienia powyższego przepisu wynika, że zakaz łączenia się dotyczy spółek w likwidacji, które weszły już w jedną z ostatnich faz tego postępowania polegającą na podziale majątku. W czasie trwania poprzednich „faz” – a zatem otwarcia likwidacji, zgłoszenia jej do właściwego rejestru – możliwe jest połączenie się spółki z inną. Granicą prawną dla możliwości fuzji jest podział upłynnionego majątku spółki pomiędzy jej wspólników czy akcjonariuszy.
Z kolei zakaz łączenia się spółek po ogłoszeniu upadłości wiąże się z przejęciem majątku spółki przez syndyka masy upadłościowej, który ma z majątku spółki zaspokoić wszystkich wierzycieli. Skoro zarząd majątkiem spółki został przejęty – spółka nie może nim rozporządzać, a co za tym idzie nie może wejść w proces łączenia się.
2. Zamiast fuzji – przejęcie i nabycie majątku spółki
Postępowanie układowe ma prowadzić do zrestrukturyzowania zobowiązań upadłego (rozłożeniu wierzytelności na raty, przejęcia części długu lub konwersji zadłużenia na akcje lub udziały w upadłym podmiocie itp.) tak, aby przedsiębiorstwo mogło dalej funkcjonować na rynku. Postępowanie likwidacyjne polega z kolei na likwidacji masy upadłości i za uzyskaną kwotę spłacenie wierzycieli przedsiębiorstwa. Likwidacja masy upadłości polega na sprzedaży przedsiębiorstwa upadłego w całości lub jego zorganizowanych części, sprzedaży nieruchomości i ruchomości, ściągnięcie wierzytelności od dłużników upadłego i wykonanie innych jego praw majątkowych wchodzących w skład masy upadłości albo ich zbycie (dotyczy to przykładowo udziałów i akcji w innych spółkach). [3] W związku z nabyciem przez jednego przedsiębiorcę składników majątku lub udziałów w innym przedsiębiorstwie możliwe jest dokonanie koncentracji przedsiębiorstw w jednej z następujących form:
– przejęcia – przez nabycie lub objęcie akcji, innych papierów wartościowych, udziałów lub w jakikolwiek inny sposób – bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad jednym lub więcej przedsiębiorcami przez jednego lub więcej przedsiębiorców;
– nabycia przez przedsiębiorcę części mienia innego przedsiębiorcy (całości lub części przedsiębiorstwa) [4], zwłaszcza jeżeli obrót realizowany przez to mienie w którymkolwiek z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie przekroczył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej równowartość 10 000 000 euro.
W postępowaniu upadłościowym możliwie jest zatem dokonanie koncentracji przedsiębiorstw i przejecie kontroli jednego przedsiębiorstwa nad inną np. spółką. Przejęcie kontroli należy rozumieć jako wszelkie formy bezpośredniego lub pośredniego uzyskania przez przedsiębiorcę uprawnień, które osobno albo łącznie, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiają wywieranie decydującego wpływu na innego przedsiębiorcę lub przedsiębiorców. [5] W postępowaniu upadłościowym przejęcie kontroli następuje na skutek:
– konwersji wierzytelności przysługujących wierzycielowi będącemu konkurentem upadłego na udziały lub akcje upadłego (w postępowaniu układowym);
– nabycia w postępowaniu likwidacyjnym udziałów lub akcji wchodzących w skład masy upadłości przez konkurenta spółki, w której udziały lub akcje są nabywane;
– nabycie udziałów lub akcji przez spółkę należącą do grupy kapitałowej, do której należy konkurent przedsiębiorcy przejmowanego należy traktować jako przejęcie kontroli przez konkurenta.
W ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów istnieje zwolnienie dotyczące dokonania koncentracji następującej w toku postępowania upadłościowego, z wyłączeniem jednak przypadków, gdy zamierzający przejąć kontrolę jest konkurentem albo należy do grupy kapitałowej, do której należą konkurenci przedsiębiorcy przejmowanego. [6] Zgłoszenie zamiaru koncentracji Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów dotyczy porozumień wierzycieli prowadzących do przejęcia, w toku postępowania układowego, kontroli nad upadłym, nawet ich treść porozumienia nie zostanie objęta układem – aczkolwiek co do tego ostatniego aspektu (objęcia porozumienia układem) istnieje również inny pogląd w doktrynie.
Źródła:
[1]Art. 10 Ustawy z dnia 28 lutego 2003r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jednolity: Dz. U. 2009 r. Nr 175 poz. 1361)
[2]Art. 491 § 3 Ustawy z dnia 15 września 2000r. Kodeks spółek handlowych
[3]Art. 311 ust. 1 Ustawy z dnia 28 lutego 2003r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jednolity: Dz. U. 2009 r. Nr 175 poz. 1361)
[4]Art. 13 ust. 2 pkt. 2), 4) Ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2007 nr 50 poz. 331 z późn. zmianami)
[5]Art. 4 pkt. 4 Ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2007 nr 50 poz. 331 z późn. zmianami)
[6] Art. 14 pkt. 4 Ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2007 nr 50 poz. 331 z późn. zmianami)
Czy informacje zawarte w artykule okazały się pomocne? Zapraszam do komentowania.
