Zgodnie ze znowelizowaną ustawą z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.), która weszła w życie w 2002 roku, zapewniono przejrzystość sprawozdań finansowych dla lepszego informowania właścicieli, banków czy inwestorów o kondycji finansowej przedsiębiorstw. Wprowadzono nowy wzór wykazujący zmiany składowe kapitału własnego, układ bilansu stał się prostszy w interpretacji. Mimo zastosowanych ułatwień czytanie bilansu wymaga wiedzy i umiejętności oraz zwracania uwagi na informacje zawarte „między wierszami”.
Pierwszą umiejętnością jest znajomość zasad wyceny składników majątkowych przedsiębiorstwa. Prezentowane w bilansie wartości, podawane są w kwotach realnych, czyli netto. Zasadnicza informacja to suma bilansowa zarówno po stronie aktywów, jak i pasywów firmy. Będzie to analiza pionowa. Powiązanie poszczególnych pozycji pasywów i aktywów między sobą będzie analizą poziomą.
Analizując aktywa musimy przyjrzeć się ich strukturze i dynamice zmian. Aktywa trwałe to pieniądze zamrożone, natomiast aktywa obrotowe, stanowią wiadomość o potencjalnych zyskach z działalności przedsiębiorstwa. Oceniając tempo zmian aktywów, należy brać pod uwagę nie tylko tempo przyrostu rzeczowych aktywów trwałych, które powinno być wyższe niż tempo wzrostu rzeczowych aktywów obrotowych. Analizę rozszerzyć należy o wykorzystanie zdolności produkcyjnej czy analizę struktury aktywów obrotowych, pod względem składników najmniej płynnych. Analizując strukturę źródeł finansowania majątku przedsiębiorstwa, należy wziąć pod uwagę ich pochodzenie. Warto pamiętać, że finansowanie na przykład kredytami, związane jest z koniecznością zwrotu wraz z kosztami obsługi. Oznacza to że rośnie ryzyko finansowe prowadzenia działalności, które powinniśmy mieć na uwadze.
W strukturze kapitału własnego należy zwrócić uwagę na różnicę między kapitałem wniesionym przez założyciela, a kapitałem samofinansowania, czyli pochodzącym z gromadzenia nadwyżek z działalności gospodarczej na cele rozwojowe. Wysoki udział kapitału własnego w finansowaniu działalności przedsiębiorstwa, świadczy o jego stabilności finansowej, która pozwoli na realizację podjętych działań restrukturyzacyjnych oraz na dalsze inwestycje. Udział kapitału własnego w finansowaniu majątku nie gwarantuje sukcesu finansowego, tak jak duży udział kapitału obcego (kredytów) w finansowaniu działalności przedsiębiorstwa nie musi doprowadzić do trudności finansowych.
Analizując bilans musimy wystrzegać się najczęściej popełnianych błędów. Udział aktywów trwałych w aktywach ogółem lub udział kredytów bankowych w kwocie zobowiązań ogółem, nie jest równoznaczny ze zmianą ich wartości. To znaczy, że wzrost udziału danego składnika, nie odnosi do wzrostu jego wartości. Wyższa zmiana procentowa analizowanego składnika nie musi oznaczać większego wpływu tego składnika na sytuację majątkową przedsiębiorstwa.
Ocenę stanu finansowego przedsiębiorstwa, otrzymujemy również na podstawie analizy związku między majątkiem a źródłami jego finansowania. Przyjmuje się wtedy tak zwaną złotą regułę bilansową. Zgodnie z nią, aktywa trwałe powinny być sfinansowane głównie kapitałem własnym, bądź kapitałem stałym. Wtedy należy stosować się też do złotej reguły finansowania, zgodnie z którą płynność danego składnika obrotowego, powinna być powiązana z okresem wymagalności źródła finansowania tego składnika. Składniki o niskiej zdolności spieniężenia finansowane powinny być źródłami o długim okresie zwrotu. Składniki o wysokim stopniu płynności, ze źródeł krótkoterminowych. W praktyce często będzie inaczej. Stabilnym źródłem finansowania, trzeba będzie pokryć składniki o niskim stopniu płynności, na przykład towary zalegające w magazynie. Wówczas należy poddać analizie stopień sfinansowania bieżącej działalności kapitałem pracującym, stanowiącym nadwyżkę kapitałów stałych nad aktywami trwałymi. Przedsiębiorstwo powinno dążyć do wyeliminowania aktywów obrotowych o niskiej płynności, ponieważ za ich sprawą ponosi straty.
Wstępna analiza bilansu może przynieść osobie niedoświadczonej spore problemy. Najlepszym rozwiązaniem jest porównywanie bilansów. Analizowanie zmian zachodzących w kilku bilansach, może nam przynieść wiedzę o źródłach finansowania działalności, zmianach majątkowo-kapitałowych. Wskazuje kierunki dalszej szczegółowej analizy, stopnia zużycia środków trwałych, weryfikacji należności i zobowiązań pod kątem kwot i terminów płatności czy przeglądu lub inwentaryzacji zapasów. Biorąc pod uwagę stopień skomplikowania narzędzia, jakim jest bilans przedsiębiorstwa, warto w początkowej fazie analizy, posiłkować się wiedzą specjalisty z dziedziny rachunkowości.
Czy informacje zawarte w tekście okazały się pomocne? Zapraszam do komentowania.
