Najczęściej z zachowkiem spotkać się można przy dziedziczeniu testamentowym, czyli wtedy gdy spadkodawca w testamencie odsunął od dziedziczenia rodzinę, a spadek zapisał osobie bądź osobom zupełnie z nim nie spokrewnionym, czyli spoza kręgu bliskich krewnych. W takiej sytuacji krewnym pominiętym w testamencie, a mający prawo do spadku z mocy ustawy, przysługuje roszczenie o zachowek względem spadkobierców.
Kto posiada, a kto nie posiada prawa do zachowku?
Prawo do zachowku mają: dzieci, małżonek, wnuki i rodzice spadkodawcy. Przy czym rodzice są do niego uprawnieni tylko w sytuacji, gdy spadkodawca nie miał dzieci, a wnuki wyłącznie wtedy, gdy dzieci spadkodawcy nie żyją. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek.
Natomiast prawa do żądania zachowku nie mają:
– współmałżonek, w przypadku gdy spadkodawca wystąpił o rozwód z winy współmałżonka,
– osoba, która na mocy umowy zrzekła się dziedziczenia,
– osoba, która sama odrzuciła spadek i nie chciała dziedziczyć po spadkodawcy,
– osoba, która została uznana za niegodną,
– osoba, która została wydziedziczona przez spadkodawcę w testamencie.
Obliczanie wysokości zachowku
Zgodnie z art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego wysokość zachowku stanowi połowę sumy, jaka przysługiwałaby danej osobie, gdyby doszło do dziedziczenia ustawowego. Jeżeli jednak osoba ta w chwiliśmierci spadkodawcy jest małoletnia lub trwale niezdolna do pracy to wysokość zachowku rośnie i zwiększa się do 2/3 tej sumy.
Zachowek zawsze przyjmuje postać pieniężną. Uprawniony do zachowku otrzymuje więc pieniężną rekompensatę, ale nie staje się formalnym spadkobiercą, dzięki czemu nie odpowiada m.in. za długi spadkowe.
Warto wiedzieć, że do zachowku dolicza się darowiznę, którą spadkodawca uczynił na rzecz osoby uprawnionej do zachowku. Nie ma tu znaczenia czy dana darowizna nadal znajduje się w posiadaniu osoby uprawnionej, czy też uległa zużyciu bądź zniszczeniu.
Ważne! Po upływie 3 lat od ogłoszenia testamentu nie można już dochodzić roszczeń z tytułu zachowku przy dziedziczeniu testamentowym.
Źródła:
Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. — Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.)
Czy informacje zawarte w artykule okazały się pomocne? Wypowiadajcie się w komentarzach.
