Swobodny dostęp do internetu, w którym można zamieszczać (i z niego pobierać) różnego rodzaju treści, sprawia, że szczególnie dzisiaj ważne są regulacje dotyczące prawa autorskiego. Czasami wydaje się bowiem, że granica ta zaciera się, a to, co dostanie się do sieci, nagle staje się wspólne, bez poczucia, że ktoś jest przecież rzeczywistym autorem danego tekstu czy utworu (muzycznego, filmu itp.).
Dla ochrony interesów twórców (nie tylko majątkowych, ale także osobistych) w Polsce wprowadzono ustawową ochronę praw autorskich. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych reguluje różne kwestie dot. praw autorskich, w tym również przewiduje konsekwencje karne za ich naruszenie.
Kara za złamanie praw autorskich
Możliwości złamania prawa autorskiego jest dość dużo – wszystkie one są zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności, a nawet pozbawienia wolności. Wysokość kary zależy oczywiście od wagi danej sprawy, a także powtarzalności czynu.
Przywłaszczenie sobie autorstwa
Dość częstym przypadkiem złamania praw autorskich jest przywłaszczenie sobie autorstwa, a także rozpowszechnianie cudzego utworu bez podania autora. Zdarza się to m.in. w szkołach czy uczelniach, gdzie stosunkowo często wśród studentów i uczniów dochodzi do zjawiska plagiatu (choćby na niewielką skalę). Należy pamiętać, że nawet spisanie krótkiego zdania z książki bez podania autora jest naruszeniem praw autorskich. Za przywłaszczenie sobie autorstwa danego utworu sprawcy grozi kara grzywny, ograniczenia wolności bądź pozbawienia wolności do 3 lat.
Konieczne posiadanie uprawnień
W wielu przypadkach możliwe jest rozpowszechnianie cudzych utworów wyłącznie w przypadku posiadania uprawnienia. Jeśli rozpowszechniamy je bez uprawnień lub wbrew zapisanym warunkom, grozi nam grzywna, kara ograniczenia wolności lub kara pozbawienia wolności do 2 lat. Kara ta zwiększa się, jeśli celem sprawcy jest osiągnięcie korzyści majątkowych (do 3 lat pozbawienia wolności). Warto zaznaczyć, że nie ma tutaj znaczenia „umyślność” działania, ponieważ ustawodawca wyraźnie stwierdza, że jeśli sprawca działa nieumyślnie, „podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku” (art. 116 ust. 4 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych).
Do 5 lat pozbawienia wolności
Ustawa o prawie autorskim przewiduje także nieco wyższe kary – aż do 5 lat pozbawienia wolności. Dotyczy to dwóch rodzajów sytuacji (art. 118): pierwsza z nich wiąże się kupowaniem i sprzedażą oraz przyjmowaniem i ukrywaniem utworów (itp.) zwielokrotnionych bez odpowiednich uprawnień. Przewidziana ustawą kara rozpoczyna się wówczas od 3 miesięcy pozbawienia wolności. Wyższa kara (od roku pozbawienia wolności) dotyczy sprawców, którzy z powyżej opisanego przestępstwa uczynili sobie stałe źródło dochodu. Podobna kara dotyczy osób, które organizują lub kierują działalnością przestępczą łamiącą prawa autorskie.
Warto wiedzieć, że na podstawie ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych zagrożone karą jest także wytwarzanie urządzeń i innego sprzętu przeznaczonego do usuwania (lub omijania) technicznych zabezpieczeń przed m.in. zwielokrotnianiem utworów. Maksymalna kara za takie działanie to do 3 lat pozbawienia wolności. Osoba, która posiada, przechowuje takie urządzenia (nawet jeśli ich nie wykorzystuje), podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do 1 roku.
Czy zdajesz sobie sprawę, że ściąganie większości plików (np. muzycznych) z internetu jest przejawem łamania praw autorskich i podlega karze?
