Jaka jest funkcja kar umownych?
Kary umowne spełniają rolę zryczałtowanego odszkodowania, które przysługuje jednej stronie umowy, jeżeli druga strona nie wywiązała się z umowy lub wykonała ją nienależycie. Naliczenie kary umownej jest możliwe jedynie wówczas, gdy w umowie zawarto zapis o jej naliczaniu. Istotne jest, że karą umowną może zostać obciążona ta ze stron, która zgodnie z umową zobowiązana została do spełnienia świadczenia o charakterze niepieniężnym (realizacja zlecenia, wykonanie dzieła), a nie wykonała go lub wykonała w sposób nienależyty.
Kara umowna jest zatem świadczeniem pieniężnym, które ma wynagrodzić straty poniesione przez drugą stronę umowy. Istotne jest to, że jeżeli w umowie zastrzeżono kary umowne, to przysługują one nawet wówczas jeżeli z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy kontrahent nie poniósł żadnej straty. Karę umowną należy odróżnić od odstępnego, czyli sumy pieniężnej jaką opłaca jedna ze stron gdy jednostronnie odstępuje od umowy.
Jak należy określać kary umowne?
Jak już zostało wspomniane, kary umowne stanowią zabezpieczenie wykonania umowy, a w razie jej niewykonania gwarantują jednej stronie umowy otrzymanie przewidzianej w umowie sumy pieniężnej, nawet jeżeli nie poniosła ona z tego tytułu strat. Kary umowne mogą ustalane jako konkretna kwota (jednorazowa, za każdy dzień lub miesiąc opóźnienia lub poprzez lub wskazanie kryteriów umożliwiających obliczenie sumy należnej kary (np. procent wartości świadczenia). W określonych sytuacjach kara przewidziana w umowie może jednak nie być wystarczająca na pokrycie powstałych strat.
Przy określaniu kar umownych należy zatem brać pod uwagę tą okoliczność i ustalić taką jej wysokość by w całości pokrywała wszelkie możliwe do powstania straty. Zabezpieczeniu się na taką okoliczność służy także, poza zastrzeżeniem kary umownej, zawarcie w umowie klauzuli o dopuszczalności żądania odszkodowania na ogólnych zasadach przewyższającego wysokość zastrzeżonej kary umownej.
Źródła:
[1] Andrzej Janowski, Kary umowne jako zabezpieczenie wykonania umowy, Gazeta Podatkowa nr 88 (816) z dnia 03.11.2011, Gofin,pl, dostępny w Internecie: http://www.gofin.pl/17,2,119,99317,kary-umowne-jako-zabezpieczenie-wykonania-umowy.html.
[2] Michał Stawiński, Kara umowna jako forma zabezpieczenia wykonania zobowiązania, podatki.biz, dostępny w Internecie: http://www.podatki.biz/artykuly/33_14871.htm.
Podpisywaliście kiedyś umowę zawierającą zapis o karze umownej? Ile wynosiła? Dajcie znać.
