Kiedy i jak wystąpić o podział majątku?

Podział majątku można przeprowadzić w formie ugodowej. Sposób ten wydaje się znacznie szybszy i mniej skomplikowany. Istnieją jednak takie sytuacje, gdy niezbędne jest sądowe rozstrzygniecie co do podziału majątku małżonków po rozwodzie.

Podział taki może nastąpić już w wyroku rozwodowym na wniosek jednego z małżonków zgłoszony w trakcie postępowania (1). Sąd może, ale nie jest zmuszony podzielić wspólny majątek w wyroku orzekającym rozwód. Może to zrobić wtedy, jeśli decyzja ta nie spowoduje nadmiernej zwłoki w wydaniu orzeczenia. Jeśli para posiada jedno, wspólne mieszkanie, sąd orzeka o sposobie, w jaki małżonkowie mogą po rozwodzie z niego korzystać.

Jeśli jedno z małżonków postępuje nagannie i uniemożliwia wspólne zamieszaknie, sąd może orzec jego eksmisję na wyraźne żadanie drugiego małżonka. Z kolei jeśli strony występują zgodnie o przypisanie mieszkania jednemu z nich, sąd może tak postanowić. W tej sytuacji drugi małżonek, który opuszcza mieszkanie musi się z orzeczeniem zgadzać (2).

W odrębnym postępowaniu o podział wspólnego majątku małżonków po ustaniu wspólności majątkowej (np. po rozwodzie) właściwy jest sąd miejsca zamieszkania. W postępowaniu tym sąd rozstrzyga o nierównych udziałach małżonków w majątku wspólnym na wniosek jednego z małżonków. Ustaleniu podlegają fakty dotyczące poniesionych wydatków, nakładów i świadczeń, które podlegają zwrotowi (majątek wspólny na osobisty, i odwrotnie). Postępowanie to ma charakter kompleksowy – określa całokształt stosunków miedzy byłymi małżonkami.

Podział majątku małżeńskiego może nastąpić przez:
– podział rzeczy pomiędzy małżonkami
– przyznanie rzeczy jednemu z małżonków
– sprzedaż dobytku i podział uzyskanej w ten sposób sumy.

Sąd określa sposób podziału oraz ustala różnice wartości między podzielonymi częściami, które następnie wyrównuje się dopłatami pieniężnymi. Pisząc wniosek o podział majątku po rozwodzie na skutek ustalenia wspólności majątkowej, należy zaznaczyć, co wchodzi w skład majątku wspólnego, a co stanowi majątek osobisty każdego z małżonków. Rzecz jasna twierdzenia te należy odpowiednio udokumentować. Kodeks postępowania rodzinnego i opiekuńczego określa przykładowo, co wchodzi w skład majątku wspólnego, a co stanowi majątek osobisty.

Do majątku wspólnego należą w szczególności:
– „pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
– dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków
– środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków” (3).

Majątkiem osobistym mogą być przykładowo:
– „przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej (np. mieszkanie kupione przez jednego z małżonków przed ślubem)
– przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił,
– przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,
– prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie (np., prawo do dożywocia)
– przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę
– przedmioty majątkowe uzyskane jako nagroda za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków
– prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy (4)”

Po wniesieniu takiego wniosku sąd może sugerować zgodne przeprowadzenie postępowania, proponując zawarcie ugody. Jest to bardzo częsta praktyka ze względu na ekonomię procesu. Zawarcie ugody powoduje umorzenie postępowania. Również zgodny wniosek małżonków, zawierający propozycję dokonania podziału majątku przyspieszy tę procedurę (5). Do podziału majątku po rozwodzie znajdują odpowiednie zastosowanie przepisy mówiące o zniesieniu współwłasności.

Źródła:
1) Art. 58 § 3 k.r.o.
2) Art. 58 §2 k.r.o.
3) Art. 31 k.r.o.
4) Art. 33 k.r.o.
5) Art. 622 k.p.c.