Dział spadku może nastąpić albo na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami albo na mocy orzeczenia sądu. [1] Postępowanie o dział spadku zawsze toczy się w trybie nieprocesowym przed sądem rejonowym ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. [2] Sąd w trakcie postępowania ustala głównie jaki jest skład spadku oraz jego wartość.
Wniosek o przeprowadzenie sądowego działu spadku może złożyć:
– każdy ze współspadkobierców;
– nabywca udziału w spadku, który dostał lub odkupił udział w spadku;
– spadkobiercy wyżej wymienionych osób.
Wniosek o dział spadku powinien dotyczyć całego spadku. Chyba że zaistnieją pewne ważne przyczyny, dla którym można ograniczyć postępowanie spadkowe do części spadku. [3]
Pod względem formy wniosek o przeprowadzenie sądowego działu spadku musi być sporządzony na piśmie i czynić zadość warunkom pisma procesowego. Ponadto powinien zawierać:
1) dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna;
2) przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu; [4]
3) spis inwentarza (jeśli został sporządzony) lub wykaz majątku, który ma ulec podziałowi;
4) postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku (w sytuacji, gdy postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku jeszcze nie nastąpiło, to sąd dokona go w trakcie postępowania działowego);
5) informację o testamencie i miejscu, w którym się znajduje;
6) w przypadku nieruchomości dowód stwierdzający, że nieruchomość była własnością spadkodawcy, czyli np. odpis z księgi wieczystej. [5]
Poza tym we wniosku powinni zostać ujęci:
– wszyscy uczestnicy postępowania, czyli spadkobiercy bądź ich następcy;
– zapisobiery, a więc osoby którym zapisano pewne rzeczy lub prawa należące do spadku oraz
– nabywcy udziału w konkretnym składniku majątku spadkowego.
Współspadkobiercy powinni podać sądowi swój wiek, zawód, stan rodzinny oraz dane dotyczące zarobków i majątku, a także zarobków i majątku małżonka. Zobowiązani są też wyjaśnić, w jaki sposób korzystali ze spadku dotychczas, jak również podać inne okoliczności, które mogą mieć wpływ na rozstrzygnięcie, co każdy ze współspadkobierców ma otrzymać ze spadku. [6]
W postępowaniu działowym sąd rozstrzyga także o istnieniu zapisów, których przedmiotem są rzeczy lub prawa należące do spadku, jak również o wzajemnych roszczeniach pomiędzy współspadkobiercami z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów spadkowych, pobranych pożytków i innych przychodów, poczynionych na spadek nakładów i spłaconych długów spadkowych. [7]
Aby dokonać działu spadku konieczne jest poznanie składu i wartości spadku, które ustalane są głównie na podstawie oświadczeń składanych przez uczestników postępowania i ewentualnie według spisu inwentarza, jeżeli takowy został sporządzony. W przypadku, gdy oświadczenia uczestników wykluczają się nawzajem i są ze sobą sprzeczne, wówczas to sąd wyjaśnia wszystkie rozbieżności.
Jak sąd może podzielić spadek?
Sąd może dokonać działu spadku na trzy sposoby:
1) przez fizyczny podział przedmiotów między spadkobierców – w takim przypadku poszczególne przedmioty zostają podzielone i przyznane poszczególnym spadkobiercom według wielkości ich udziałów w spadku;
2) przez przyznanie niektórych przedmiotów jednemu lub kilku spadkobiercom, z tym że będzie on (oni) musiał dokonywać spłat na rzecz pozostałych spadkobierców;
3) przez tzw. podział cywilny składników majątkowych, czyli sprzedaż wszystkich przedmiotów i podzielenie uzyskanej w ten sposób kwoty pomiędzy spadkobierców według wielkości ich udziałów.
Źródła:
[1] art. 1037 par. 1 kodeksu cywilnego
[2] art. 627 i art. 628 kodeksu postępowania cywilnego
[3] art. 1038 par. 1 kodeksu postępowania cywilnego
[4] art. 187 kodeksu postępowania cywilnego
[5] art. 680 par. 1 i 2 kodeksu postępowania cywilnego
[6] art. 682 kodeksu postępowania cywilnego
[7] art. 686 kodeksu postępowania cywilnego
Czy znaleźliście w tekście potrzebne Wam informacje? Wypowiadajcie się w komentarzach.