Taki status prawny wyraźnie odróżnia pożyczkę od kredytu, który stanowi czynność zastrzeżoną wyłącznie dla banków (patrz artykuł 5 ustęp 1 punkt 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku prawo bankowe, Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665). Niekwestionowanym atutem umowy pożyczki jest również możliwość (lecz nie wymóg) nieodpłatnego udostępnienia środków (kredyt musi płatny, ponieważ wynika to z jego definicji ustawowej – patrz artykuł 69 ustęp 1 ustawy prawo bankowe). Oczywiście trudno się spodziewać, że funkcjonujące na rynku komercyjne agencje pożyczkowe mogą udostępnić środki za darmo. Taka forma pożyczania pieniędzy może mieć jednak zastosowanie w przypadku osób, które zawierają umowę nieodpłatnej pożyczki z właścicielem firmy ze względu na więzy rodzinne albo przyjaźń.
Kwestie formalne
Ustawodawca dopuścił ustną formę umowy pożyczki, lecz taka możliwość została dopuszczona wyłącznie w przypadku udostępnienia kwoty nie przekraczającej 500 zł (patrz artykuł 720 paragraf 2 ustawy kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 roku, Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93, dalej KC). Roszczenie z tytułu umowy pożyczki jest wymagalne w ciągu sześciu miesięcy od chwili przewidywanej wypłaty środków (patrz 722 KC). Z punktu widzenia wzajemnych relacji obydwu stron (pożyczającego i biorącego) niezmiernie istotną rolę odgrywa artykuł 721. Wspominany przepis stanowi, że pożyczający może odstąpić od umowy i odmówić przekazania środków jeżeli zły stan majątkowy drugiej strony wskazuje, iż zwrot pożyczanej sumy byłby zagrożony (ta reguła nie obowiązuje, gdy pożyczający wiedział o złym stanie majątkowym drugiej strony w chwili zawarcia umowy lub mógł się z łatwością dowiedzieć o wspomnianym fakcie).
… i podatkowe
Pożyczka może rodzić określone konsekwencje na gruncie prawa podatkowego. Otóż zawarcie wspomnianej umowy wpływa na wymiar podatku PIT oraz podatku od czynności cywilnoprawnych (w skrócie PCC). W pierwszym przypadku kwota należnego podatku stanowi 2% wartości odsetek (patrz artykuł 6 ustęp 1 punkt 1 oraz artykuł 7 ustęp 1 punkt 4 ustawy z dnia 9 września 2000 roku o podatku od czynności cywilnoprawnych, Dz.U. 2000 nr 86 poz. 959). Osobą zobowiązana do naliczenia oraz odprowadzenia podatku jest w tym wypadku kredytobiorca, który powinien przelać cześć środków na rachunek urzędu skarbowego i złożyć stosowny formularz (PCC-3) w ciągu 14 dni. Warto pamiętać, że obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych nie występuje, gdy:
– pożyczka jest udzielona przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą w tym zakresie (na przykład biuro pożyczkowe);
– łączna kwota środków pożyczonych tej samej osobie w ciągu roku nie przekracza 1000 zł.
Jeżeli zaś chodzi o podatek dochodowy od osób fizycznych to obowiązek naliczenie oraz odprowadzenia zryczałtowanego podatku od zysków kapitałowych (naliczanego jako 19% odsetek) spoczywa na firmie, która zwraca środki osobie fizycznej. W takim przypadku przedsiębiorca jest również zobowiązany do złożenia deklaracji PIT-8AR do końca stycznia roku następnego.
W jaki sposób Wy pożyczacie pieniądze dla swojej firmy?
