Ustawy „branżowe” wskazują na szczegółowe zasady związane z podejmowaniem i wykonywaniem działalności gospodarczej w określonym zakresie, zaś zasady ogólne zostały uregulowane w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. W myśl przedmiotowej ustawy należy rozumieć „działalność gospodarczą” jako zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. [1]
Na mocy początkowych przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej organy państwowe nie mogą żądać ani uzależniać swojej decyzji w sprawie podjęcia, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej przez zainteresowaną osobę od spełnienia przez nią dodatkowych warunków. Dodatkowymi warunkami w tym kontekście może być konieczność przedłożenia dokumentów lub ujawnienia danych, nieprzewidzianych przepisami prawa. [2] Oprócz działalności gospodarczej, którą można podjąć bez konieczności spełnienia dodatkowych warunków istnieją jeszcze w Polsce sektory i branże, gdzie dla podjęcia działalności gospodarczej konieczne jest uzyskanie od państwa koncesji na jej prowadzenie (co wiąże się ze znacznymi kosztami) a także zawody i sektory, które są uregulowane w innych przepisach prawa. Dodatkowe warunki należy spełnić np.:
– przy podejmowaniu działalności gospodarczej przez komornika (ukończenie aplikacji komorniczej, wpis na listę samorządu zawodowego);
– działalność gospodarcza związana z transportem i bezpieczeństwem morskim;
– działalność gospodarcza dotycząca żeglugi śródlądowej;
– przy wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym;
– działalność gospodarcza związana z transportem drogowym;
– prowadzenie apteki;
– zakładanie szkół prywatnych i placówek oświatowych;
– działalność gospodarcza związana z radiofonią i telewizją;
– zakładanie przychodni i gabinetów lekarskich, wykonywanie zawodu pielęgniarki i położnej;
– działalność ubezpieczeniowa, bankowa, związana ze środkami płatniczymi itp.
Pomimo wskazanych ograniczeń przyszły przedsiębiorca może liczyć na pomoc organów administracji publicznej w prawidłowym zrozumieniu przepisów prawa, dzięki możliwości złożenia wniosku o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. [3] Jest to jedna z najważniejszych formalności, jakie musi spełniać przedsiębiorca. Procedura oparta na indywidualnej interpretacji może dotyczyć zdarzeń przyszłych, zatem jeszcze przed zmianą profilu działalności czy zatrudnieniem nowych pracowników można dowiedzieć się, jakie obciążenia będziemy ponosili prowadząc działalność gospodarczą. Opłata od wniosku o wydanie takiej interpretacji wynosi 40 zł. [4]
Kolejnym narzędziem pomocy dla osób, które chcą podjąć prowadzenie działalności gospodarczej jest instytucja tzw. punktu kontaktowego, jaki prowadzi minister gospodarki w formie platformy internetowej http://www.eu-go.gov.pl/. Ma to związek z uproszczeniem procedur podejmowania działalności gospodarczej w Polsce. Taki pojedynczy punkt kontaktowy docelowo ma służyć:
– wyjaśnieniu procedur i formalności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej w Polsce;
– ułatwić szukanie danych kontaktowych i kompetencji instytucji publicznych oraz urzędów, które zajmą się naszą sprawą;
– określać i wyjaśniać sposoby i warunki dostępu do rejestrów publicznych i publicznych baz danych dotyczących działalności gospodarczej i przedsiębiorców – zasady dotyczące wpisu, właściwe organy, itp.
Dzięki punktowi kontaktowemu możliwe jest zarejestrowanie działalności gospodarczej i dopełnienie związanych z jej podjęciem formalności przez Internet. Umożliwia on bowiem złożenie drogą elektroniczną do właściwych organów wniosków, oświadczeń lub notyfikacji niezbędnych do podjęcia, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej oraz uznania kwalifikacji zawodowych.
Podjęcie działalności gospodarczej w Polsce może nastąpić dopiero po uzyskaniu wpisu do właściwego rejestru (lub złożeniu wniosku o taki wpis). Dla osób fizycznych, prowadzących działalność gospodarczą rejestrem takim jest Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej – w dniu złożenia wniosku o wpis do CEIDG przedsiębiorca może rozpocząć faktycznie prowadzenie działalności gospodarczej. Procedura ta jest bardzo prosta i nieskomplikowana. Nieco trudniej jest w przypadku osób prawnych – np. spółek kapitałowych, nawet jednoosobowej spółki z o.o. – która przed rozpoczęciem działalności musi uzyskać wpis do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym. Procedura uzyskania wpisu do KRS jest bardziej skomplikowana niż w przypadku osoby fizycznej, która podejmuje działalność gospodarczą. Wpisu do KRS dokonują na wniosek Sądy Rejonowe (wydziały gospodarcze) – zwane sądami rejestrowymi.
W czasie wykonywania działalności gospodarczej, niezależnie od formy jej prowadzenia, przedsiębiorca ma obowiązek posługiwać się w korespondencji i dokumentacji firmy nadanym numerem identyfikacji podatkowej (NIP) oraz posługiwać się tym numerem w obrocie prawnym i gospodarczym. [5] Taki sam obowiązek dotyczy podawania numeru KRS nadanemu osobie prawnej.
Podjęcie działalności gospodarczej, której szczegóły określają inne ustawy, zaś taka działalność jest zaliczana do działalności regulowanej wiąże się z dodatkowymi formalnościami dla przedsiębiorcy. Przedsiębiorca może wykonywać tę działalność, jeżeli spełnia szczególne warunki określone przepisami tej odrębnej ustawy i po uzyskaniu wpisu w rejestrze działalności regulowanej. [6] Uzyskanie wpisu do rejestru działalności regulowanej podlega opłacie skarbowej.
Po uzyskaniu wpisu czeka nas jeszcze kwestia danin publicznych i rozliczeń podatkowych. Przedsiębiorca, który rozpoczyna działalność gospodarczą musi w terminie 7 dni od rozpoczęcia działalności gospodarczej dokonać w jednostce ZUS zgłoszenia do odpowiednich ubezpieczeń. Najczęściej jest to złożenie formularza w odpowiednim oddziale ZUS. W przypadku obowiązku rozliczania składek za zatrudnionych pracowników należy dokonać ich zgłoszenia do odpowiednich ubezpieczeń w terminie 7 dni od daty powstania tego obowiązku.
Kolejna formalność wiąże się z faktem, że przedsiębiorca staje się płatnikiem podatku VAT. W związku z tym najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia sprzedaży towarów lub świadczenia usług objętych VAT należy złożyć w Urzędzie Skarbowym właściwym w sprawach VAT druk zgłoszeniowy (VAT-R) . Urząd Skarbowy wydaje wówczas decyzję administracyjną potwierdzającą zgłoszenie. Opłata za rejestrację (zgłoszenie) – wynosi 170 zł.
W czasie wykonywania działalności gospodarczej istnieje możliwość czasowego jej zawieszenia, przy spełnieniu kilku warunków. Zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej może dokonać przedsiębiorca, który nie zatrudnia pracowników. Może to zrobić na okres od 30 dni do 24 miesięcy, w tym czasie nie ponosi kosztów danin publicznych (składek do ZUS, czy podatków). [7]
Źródła:
[1] Art. 2 Ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. 2004 Nr 173 poz. 1807 z póżn. Zmianami).
[2] Art. 6 ust. 2 Ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. 2004 Nr 173 poz. 1807 z póżn. Zmianami).
[3] Art. 10 ust. 1 Ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. 2004 Nr 173 poz. 1807 z póżn. zmianami)
[4] Art. 10 ust. 6 Ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. 2004 Nr 173 poz. 1807 z póżn. Zmianami).
[5] Art. 16 ust. 1 Ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. 2004 Nr 173 poz. 1807 z póżn. Zmianami).
[6] Art. 64 ust. 1 Ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. 2004 Nr 173 poz. 1807 z póżn. Zmianami).
[7] Art. 14a ust. 1 Ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. 2004 Nr 173 poz. 1807 z póżn. Zmianami).
