Można wyobrazić sobie sytuację, w której pracownik zatrudniony w dziale analiz dużej firmy posiadającej odziały w całej Polsce, chcąc usprawnić wykonywaną przez siebie pracę, stworzył program pozwalający na szybsze i bardziej efektywne przetwarzanie danych. Nowy program szybko został uznany przez kierownictwo za „firmowy”, a jego kopie przekazano do wszystkich oddziałów firmy. Twórca innowacyjnego programu uznał jednak, iż prawa autorskie do programu należą jednak do niego i zażądał od pracodawcy stosownego wynagrodzenia za jego używanie. Czy należy mu się takie wynagrodzenie?
Prawo pracy a prawo autorskie
W przedstawionej sytuacji dochodzi do swoistej kolizji zasad prawa pracy (m.in. zasady zawłaszczania przez pracodawcę rezultatów świadczeń pracowników) oraz zasad prawa autorskiego (zwłaszcza fundamentalnej zasady przyznającej twórcy prawo do utworu). Ogólna zasada prawa autorskiego stanowi, iż prawo do stworzonego utworu przysługuje jego twórcy.
W przypadku utworów powstałych w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, prawo to również powstaje na rzecz twórcy ale pracodawca, przy braku odmiennej umowy, nabywa uprawnienia autorskie do utworu z chwilą jego przyjęcia. Jeżeli zatem umowa o pracę lub porozumienie zawarte pomiędzy pracownikiem i pracodawcą nie zawiera innych regulacji np. uzgodnienia, iż prawa takie zostają przy autorze utworu, pracownik nie będzie mógł dysponować stworzonym utworem, mimo że jest jego autorem. Należy pamiętać, iż do utworów pracowniczych zaliczyć można jedynie te, których stworzenie wynikało wyraźnie z zakresu obowiązków pracownika, nie wystarczy wiec gdy dzieło stworzone zostało w godzinach pracy lub przy użyciu sprzętu firmowego.
Takie działanie pracownika może stanowić natomiast naruszenie przepisów prawa pracy. Z powyższego wynika iż, w przytoczonym przypadku pracodawca nie miał prawa dysponować programem tylko dlatego, że został on stworzony na firmowym komputerze w godzinach pracy, stanowi to jedynie podstawę do ukarania pracownika za zaniedbywanie obowiązków pracowniczych. Prawa autorskie do programu należą natomiast do pracownika.
Przy zawieraniu umów z pracownikiem mającym stworzyć dzieło, pracodawca powinien pamiętać także iż:
– jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej wynagrodzenie za pracę stanowi równocześnie wynagrodzenie z tytułu praw autorskich,
– powyższe zasady nie odnoszą się do utworów stworzonych na zamówienie, na podstawie umowy o dzieło lub umowy zlecenia. W tych wypadkach konieczne jest, aby zlecający wyraźnie zastrzegł sobie w umowie prawa autorskie do utworu, w innym wypadku zostaną one przy wykonawcy nawet po ukończeniu i przekazaniu dzieła.
Czy informacje zawarte w artykule okazały się pomocne? Wypowiadajcie się w komentarzach.
