Alimenty dla rodziców od dzieci nie są niczym niezwykłym – aczkolwiek potocznie „alimenty” kojarzą się ze świadczeniem na małoletnie dzieci. Forma alimentów może być różna – mogą to być alimenty polegające na świadczeniu pieniężnym, jak i alimenty w naturze. Nie ma ograniczeń co do żądanej formy alimentów. W przypadku osób starszych – rodziców występujących z żądaniem alimentów wobec swoich dzieci – duże znaczenie mogą mieć właśnie alimenty świadczone w naturze i polegające na osobistych staraniach i zapewnieniu opieki starszym, chorym rodzicom.
Orzeczenie sądu zasądzające na rzecz rodziców alimenty może polegać na wydaniu nakazu, aby zobowiązany udostępnił uprawnionemu posiadany lokal mieszkalny lub jego część (np. domu jednorodzinnego), albo by przyjął do wspólnego domu oboje lub jedno z rodziców. Orzeczenie takie może również polegać na zobowiązaniu dostarczenia uprawnionym odpowiedniego lokalu mieszkalnego lub dostarczania jedzenia, lekarstw itp. Sąd Najwyższy argumentuje, że „przez obowiązek alimentacyjny dostarczanie środków utrzymania przewidziany w art. 128 i 133 § 2 kro, rozumieć należy obowiązek zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb osoby uprawnionej potrzebującej alimentacji; obowiązek ten może polegać również na dostarczeniu osobie znajdującej się w niedostatku mieszkania, opieki lekarskiej i domowej.” [1]
Wbrew mniemaniu niektórych osób – bez większego znaczenia są okoliczności podnoszone przez pozwanych, że rodzice nie interesowali się nimi w dzieciństwie czy wręcz krzywdzili swoje dzieci. Alimenty nie stanowią darowizny, więc niewdzięczność czy niezaradność życiowa rodziców żądających alimentów nie ma znaczenia dla ich orzeczenia czy ustalenia ich wysokości. Jednakże sąd może wziąć te okoliczności pod uwagę – zwłaszcza, gdy rodzice wnoszą o zapewnienie im mieszkania wraz z dziećmi. W takiej sytuacji sąd powinien wziąć pod uwagę relacje emocjonalne rodziny i zasądzić świadczenie pieniężne, nie ingerując w prywatność stron.
Ponadto należy pamiętać, że alimenty nie są świadczeniem „uzupełniającym” do emerytury – zwłaszcza, gdy rodzice ze względu np. na alkoholizm nie pracowali całe życie i nie mają prawa do emerytury. Rodzic wnoszący o zasądzenie alimentów może ich żądać tylko wtedy, gdy żyje w niedostatku. Sam fakt, że rodzic pobiera emeryturę w konkretnym przypadku wcale nie wyklucza tego, że sąd zasądzi alimenty. Sąd Najwyższy podkreśla, że „obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych (art. 128-130, art. 132 kro) również wobec rolnika, który mimo pobierania emerytury – znalazł się w niedostatku po przekazaniu gospodarstwa rolnego następcy (art. 133 § 2, art. 135 kro).”[2]
Argument podnoszony często przez rodziców, że dziecko zarabia dużo i zawdzięcza to jemu i w związku z tym powinno podzielić się sowim majątkiem z rodzicami – nie jest przesłanką dla zasądzenia alimentów. Uzasadnione żądanie alimentacyjne zachodzi wyłącznie wówczas, gdy rodzice nie mają możliwości zaspokojenia swoich usprawiedliwionych potrzeb – jedzenia, mieszkania, leczenia itp. Zgodnie z orzecznictwem, „w niedostatku pozostaje nie tylko taki uprawniony, który nie dysponuje żadnymi środkami utrzymania, ale także taki, którego usprawiedliwione potrzeby nie są w pełni zaspokojone”. [3]
Zatem w pozwie o alimenty powód (czyli w tym wypadku rodzice) muszą szczegółowo wykazać nie tylko swoje dochody (świadczenia, wysokość emerytury, renty, itp.) ale także przedstawić wyliczenie swoich potrzeb – kosztów mieszkania, jedzenia, opieki, leków, środków czystości. W przypadku leków czy kosztów mieszkania należy dołączyć do pozwu rachunki za mieszkanie i media, recepty, zaświadczenia lekarskie oraz np. paragony z zakupu leków.
Źródła:
[1] wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 6 maja 1967 r. III CR 422/66 LexPolonica nr 316334
[2] Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 8 stycznia 1982 r. III CZP 58/81 LexPolonica nr 309351
[3] wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 20 stycznia 2000 r. I CKN 1187/99 LexPolonica nr 379749
Czy przepisy odnośnie alimentów są dla Was przejrzyste? Zabierzcie głos w komentarzach.
