Bankster – kim jest, jak sobie z nim radzić?

Takie negatywne nastroje nie mają większego związku z prawem i poradami prawnymi. Zwłaszcza zaś spekulacje, że działania banksterów doprowadziły do transferu majątków ziemskich za pomocą kredytów hipotecznych, powodując uzależnienie społeczeństw od kredytów przez zaciąganie kolejnych na spłatę poprzednich, likwidację klasy średniej i postępującą biedę w społeczeństwie – nie powinny mieć miejsca w dziale porady prawne. Dlatego przejdę do zagadnień związanych z prawem i przeciwdziałaniem lichwie na gruncie obowiązujących w Polsce przepisów. Pierwsze zmiany weszły w życie 20 lutego 2006 r. i dotyczyły przepisów kodeksu cywilnego.

W myśl tych przepisów ustawy, maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnych (także kredytów bankowych) nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego. (1) Zdefiniowane w ten sposób odsetki maksymalne są bezwzględnie wiążące dla wszystkich banków i instytucji finansowych pożyczających pieniądze na procent. Nawet, jeżeli według umowy odsetki te są wyższe od tak zdefiniowanych odsetek maksymalnych – należą się odsetki maksymalne, zaś próby wyłudzenia większych odsetek są traktowane jak przestępstwo. Postanowienia żadnej umowy czy aneksu do umowy w świetle prawa nie mogą ograniczyć przepisów o odsetkach maksymalnych, także w sytuacji, gdy jako prawo obowiązujące dla umowy zostało wskazane prawo obce. (2) W każdej sytuacji przepisy kodeksu cywilnego są w tym zakresie wiążące – dotyczą także oprocentowania obligacji. Obecnie (w roku 2011) – maksymalne odsetki to 21%.

Podobnie zmiany te zostały wprowadzone w nowej ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, gdzie podane zostały szczegółowe wytyczne dotyczące przekazywania informacji konsumentowi o rzeczywistych kosztach kredytu i sposobach obliczania całkowitej stopy oprocentowania kredyt konsumenckiego. Kredytodawca (lub pośrednik kredytowy) ustalając rzeczywistą roczną stopę oprocentowania uwzględnia całkowity koszt kredytu (ponoszony przez konsumenta), a także koszty prowadzenia rachunku. Jeżeli z umowy wynika, że podmiot udzielający kredytu ma możliwość w trakcie trwania umowy zmienić wysokość oprocentowania kredytu i opłat uwzględnianych przy ustalaniu rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (zakładając, że nie można ich określić w chwili jej ustalenia) – rzeczywistą roczną stopę oprocentowania ustala się w oparciu o założenie, że stopa oprocentowania kredytu i opłaty te pozostaną niezmienione przez cały czas obowiązywania umowy o kredyt. (3) Do kredytu konsumenckiego stosuje się przepisy dotyczące odsetek maksymalnych.

Konsekwencje niedochowania powyższych przepisów i warunków są regulowane przez kodeks wykroczeń, według którego przedsiębiorca zawierający konsumentem umowę o udzielenie kredytu konsumenckiego z rażącym naruszeniem wymagań dotyczących informacji przekazywanych konsumentowi przed zawarciem umowy lub treści umowy albo z pominięciem obowiązku doręczenia jej dokumentu, podlega karze grzywny. (4) Podobnie kara grzywny grozi przedsiębiorcy za niedopełnienie obowiązku obliczenia ryzyka, jakie ponosi konsument, zawierając umowę o udzielenie kredytu. Kara grzywny grozi także za nieuczciwą reklamę dotyczącą kredytu, w której najważniejsze informacje zostają pominięte (te ważne informacje dotyczą: stopy oprocentowania kredytu wraz z wyodrębnieniem opłat uwzględnianych w całkowitym koszcie kredytu, całkowitej kwoty kredytu, rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania). (5) Banki i instytucje kredytowe, także w sprawach z zakresu udzielania kredytów konsumenckich – podlegają odpowiedzialności karnej za przestępstwa opisane w ustawie z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary.

1) Art. 359 § 2 (1) kodeksu cywilnego

2) Art. 359 § 2 (3) Kodeksu cywilnego

3) Art. 25 ust. 3 Ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim

4) Art. 138c § 1 Kodeksu wykroczeń

5) Art. 138c § 2 Kodeksu wykroczeń