Dla skutecznego ustanowienia (powstania) hipoteki niezbędny jest wpis prawa w księdze wieczystej.[1] W przeciwieństwie do „zwyczajnej” hipoteki – ustanowienie hipoteki przymusowej następuje niezależnie od woli właściciela nieruchomości, by nie rzec – wbrew jego woli. O dokonanie wpisu, ustanawiającego hipotekę przymusową może wystąpić wierzyciel, którego roszczenie jest potwierdzone przez prawomocny tytuł wykonawczy np.:
– wyrok sądu z klauzulą wykonalności;
– postanowienie sądu o udzieleniu zabezpieczenia w określonej sprawie;
– nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym;
– bankowy tytuł egzekucyjny;
– postanowienie sądu lub prokuratora o zabezpieczeniu majątkowym;
– zarządzenie zabezpieczenia dokonane na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji itp. [2]
Powyższe orzeczenia muszą być prawomocne – nie zostały zaskarżone, zaś termin na wniesienie środka odwoławczego upłynął. Prawomocne orzeczenie (w sensie merytorycznym) to takie, które wiąże inne organy, strony i sądy (aspekt pozytywny) zaś w określonej sprawie zakończonej prawomocnym orzeczeniem nie można już wszcząć kolejnego postępowania o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami, gdyż orzeczenie merytoryczne i prawomocne korzysta z powagi rzeczy osądzonej (tzw. negatywny aspekt prawomocności).
Kolejnym etapem dla ustanowienia hipoteki przymusowej jest złożenie wniosku o wpis prawa do księgi wieczystej dłużnika na podstawie opisanego powyżej dokumentu stanowiącego podstawę dla dokonania wpisu. Wniosek należy złożyć na urzędowym formularzu, który należy wypełnić – zwłaszcza w polu „Wpis prawa, ograniczenia w rozporządzaniu nieruchomością, roszczenia lub hipoteki”. W tym miejscu należy wpisać nasze żądanie – ustanowienia hipoteki przymusowej w określonej księdze wieczystej, na podstawie określonego tytułu wykonawczego czy prawomocnego orzeczenia. Do wniosku o wpis należy dołączyć również załącznik (kolejny formularz) z żądaniem wpisu w księdze wieczystej. W formularzu załącznika na podstawie dokumentu (stanowiącego podstawę wpisu) należy żądać wpisu hipoteki przymusowej na określonej nieruchomości do wysokości określonej w dokumencie – konieczne jest również podanie numeru księgi wieczystej, w której wpis ma zostać dokonany.
Wierzyciel może żądać wpisania hipoteki przymusowej na sumę nie wyższą niż ta, która wynika z treści załączonego dokumentu stanowiącego podstawę dla dokonania wpisu. Jeżeli w dokumencie nie została określona wysokość roszczenia czy zabezpieczenia, suma hipoteki nie może przewyższać więcej niż o połowę zabezpieczonej wierzytelności wraz z roszczeniami o świadczenia uboczne określonymi w dokumencie stanowiącym podstawę wpisu hipoteki na dzień złożenia wniosku o wpis hipoteki. [3] Formularze dotyczące wpisów do ksiąg wieczystych można pobrać ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości lub pobrać gotowe druki w wydziale ksiąg wieczystych w każdym sądzie rejonowym. Jeżeli zdecydujemy się wydrukować formularze – należy je drukować dwustronnie.
Następnie tak wypełnione formularze należy złożyć na dziennik podawczy w sądzie rejonowym, wydziale ksiąg wieczystych. Sądem Rejonowym właściwym w danej sprawie, jest sąd rejonowy w którego okręgu znajduje się nieruchomość, którą zamierzamy obciążyć hipoteką. Złożony formularz wniosku wraz z załącznikami podlega opłacie.
Złożenie wniosku wszczyna postępowanie wieczystoksięgowe. Wniosek podlega rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym.[4] Sąd bada nie tylko treść samego wniosku lecz również dołączone do niego dokumenty. Wpis do księgo wieczystej następuje wyłącznie w granicach wniosku. [5] Sąd rejonowy po rozpoznaniu sprawy dokonuje wpisu w księdze wieczystej, na podstawie którego powstaje hipoteka przymusowa (po wpisie w księdze wieczystej) – jednakże z mocą wsteczną – od chwili złożenia wniosku o dokonanie jej wpisu (art. 29 u.k.w.h.).
Wierzycielem, który składa wniosek o ustanowienie hipoteki przymusowej na nieruchomości dłużnika, może być również organ podatkowy z tytułu zobowiązań podatkowych dłużnika stwierdzonych decyzją ostateczną i prawomocną.
Źródła:
[1] Art. 67 Ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece z późniejszymi zmianami.
[2] Art. 110 Ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece z późniejszymi zmianami.
[3] Art. 101 (1) Ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece z późniejszymi zmianami.
[4] Art. 626 (1) Kodeksu postępowania cywilnego.
[5] Art. 626 (8) Kodeksu postępowania cywilnego.
Staraliście się kiedyś o ustanowienie hipoteki przymusowej? A może została Wam ona ustanowiona? Podzielcie się doświadczeniami.
