Otóż, polubowny podział spadku jest dokonywany przed tzw. sądem polubownym. Nie jest to sąd państwowy i postępowanie przed nim jest wynikiem zawartej przez strony postępowania umowy. Zawarcie takiej umowy o przeprowadzenie polubownego działu spadku nie oznacza, że musimy w następstwie takiej umowy godzić się na propozycje sądu polubownego czy rezygnujemy z postępowania przed sądem państwowym (powszechnym) rozpoznanie takiej sprawy – w przypadku nie dojścia do porozumienia z innymi spadkobiercami.
Zaletami sądu polubownego są:
– możliwość odwoływania przez strony nie odpowiadających nam arbitrów (to strony wybierają sobie arbitrów),
– mniejsza formalizacja postępowania – możliwość dopasowania takiej ugody do specyfiki podziału spadku z uwzględnieniem elastycznych postanowień, dyskusje i ustalenia nie będące formalnymi wnioskami, możliwość dyskutowania nad przyjęciem odpowiedniego sposobu podziału majątku,
– czas postępowania jest znacznie krótszy i może być mniej stresujący dla spadkobierców. Zależy to od postawy spadkobierców, którzy chcą zgodnie podzielić majątek albo już faktycznie podzielili taki majątek i chcą zatwierdzić podział (aczkolwiek zgodny wniosek do sądu państwowego dotyczący sposobu podziału majątku spadkowego znacznie przyspieszy takie postępowanie),
– niższe koszty takiego postępowania.
Dział spadku może nastąpić na mocy umowy pomiędzy poszczególnymi spadkobiercami lub orzeczenia sądu wydanego na wniosek któregokolwiek ze spadkobierców. Dział spadku w sposób tradycyjny następuje w postępowaniu nieprocesowym i może zostać wszczęte na wniosek któregoś ze spadkobierców, nabywcy udziału w spadku lub części spadku oraz wierzyciela jednego ze spadkobierców (jeżeli przedtem zajął jego prawa spadkowe na skutek egzekucji). Do złożenia takiego wniosku potrzebne są następujące dokumenty:
– postanowienie o stwierdzenie nabycia spadku (lub akt poświadczenia dziedziczenia)
– spis inwentarza (jeżeli nie został sporządzony należy wskazać majątek, którego wniosek dotyczy – może to być całość spadku lub jego część)
– należy wskazać, gdzie znajduje się testament spadkodawcy (1)
– często wnioskodawca wskazuje również sposób podziału majątku spadkowego, który jest korzystny najczęściej tylko dla niego
– można dołączyć umowę o zawarcie ugody przed sądem polubownym – za zgodą wszystkich spadkobierców, warto w tym zakresie porozumieć się wcześniej i w ten sposób rozwiązać problem podziału majątku spadkowego
photoxpress.com
Co do zasady sąd państwowy rozpoznający sprawę nie jest związany propozycją spadkobiercy, który złożył wniosek o dział spadku z uwzględnieniem przede wszystkim swoich interesów. Podobnie sąd państwowy samodzielnie ustala skład i wartość spadku ulegającego podziałowi w postępowaniu, treść wniosku jednego ze współspadkobierców w zakresie istnienia określonych składników majątku spadkowego nie wiążą sądu państwowego (2).
Uwaga!
Sąd rozpoznając sprawę kieruje się prawem, zasadami współżycia społecznego, zasadami prawidłowej gospodarki i wnioskami (zgodnymi) wszystkich spadkobierców. Zgodny wniosek wszystkich spadkobierców może właśnie dotyczyć przekazania sprawy do rozpoznania przez sąd polubowny i zawarcie ugody sądowej, którą następnie sąd państwowy zatwierdzi. Na podstawie takiego zatwierdzenia można wpisać swoje prawa do księgi wieczystej, jeżeli w skład majątku spadkowego wchodzą nieruchomości.
Jeżeli wniosek o dział spadku został złożony w momencie, gdy nie ma jeszcze postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku to sąd (państwowy!) może w czasie postępowania działowego Wydać postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku w toku postępowania działowego (3).
Źródła:
1) Art. 680 § 1 k.p.c.
2) Art. 684 k.p.c.
3) Art. 691 k.p.c.
Jak oceniacie stopień sformalizowania takiego postępowania? Czy procedury powinny być prostsze?
