Jak zaskarżyć decyzję ZUS?

Każda decyzja wydana przez organy emerytalno–rentowe jest decyzją administracyjną i jako taka jest regulowana odrębną gałęzią prawa administracyjnego. W kwestii dopuszczalności postępowania przed sądami cywilnymi wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny. Świadczy to o doniosłości problemu, Zaskarżane decyzje to najczęściej sprawy dotyczące odmowy przyznania wcześniejszej emerytury, przyznania rent i świadczeń związanych z rodziną czy zdrowiem.

Jedną z ważniejszych kwestii dla osoby, która wzrusza decyzję ZUS jest właściwość sądu, czyli miejsce, do którego skarga zostanie skierowana. Kwestia jest ważna, ponieważ skierowanie jej do niewłaściwego sądu spowoduje przedłużenie postępowania przynajmniej o 3-4 miesiące, a to czas, który można zaoszczędzić. W chwili wydawania decyzji, jednostka organizacyjna ZUS powinna w pouczeniu zawrzeć informacje dotyczące sądu właściwego. W praktyce spotyka się jednak pisma, w których brak jest pouczenia albo pouczenie jest wadliwe.

– Właściwość sądu: sąd okręgowy

– Wyjątki: sprawa kierowana do sądu rejonowego:

Art. 477(8) par. 2.

1) o zasiłek chorobowy, wyrównawczy, opiekuńczy, macierzyński, porodowy, pogrzebowy, rodzinny oraz o dodatki do zasiłku rodzinnego,
2) o świadczenie rehabilitacyjne,
3) o odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy w gospodarstwie rolnym, wypadku w drodze do pracy lub z pracy, wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, wypadku lub choroby zawodowej pozostającej w związku z czynną służbą wojskową albo służbą w Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Straży Granicznej, Biurze Ochrony Rządu, Służbie Więziennej, Państwowej Straży Pożarnej i Służbie Celnej,
4) o ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności,
5) o świadczenie z tytułu funduszu alimentacyjnego (1).

Następna bardzo ważna kwestia dotyczy doręczenia dokumentów do sądu. Skargi nie dostarcza się bezpośrednio do konkretnego wydziału sądowego, ale wraz z zaskarżaną decyzją przesyła się do tego oddziału ZUS, który wydał decyzję. Zdarza się, że organ nie chce przyjąć skargi, mimo że przepisy prawa obligują do tego. W takim przypadku pisma składa się w sądzie, wraz z oświadczeniem, że skarga nie została we właściwy sposób przyjęta.

W skardze należy podać:
a) dane odwołującego się,
b) adres sądu z dopiskiem, iż skargę składa się za pośrednictwem jednostki, która wydała zaskarżaną decyzję.

Skargę składa się w formie odwołania i tak należy ją tytułować. Nie jest to wymóg konieczny. Nazwanie pisma inną nazwą nie powoduje, że nie zostanie rozpatrzona.
Jak w każdym piśmie procesowym musimy spełnić określone wymagania, co do treści.
Zatem należy wskazać:

a) od jakiej decyzji się odwołujemy,
b) podać numer decyzji,
c) dokładnie opisać, czego dotyczyła.

Przykład:
Odwołanie
Od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Krakowie ul. Pędzichów 27, 31-080 Kraków z dnia 15 stycznia 2010 r., XXXXXXX dotyczącej odmowy przyznania wcześniejszej emerytury ze względu na pracę w szkodliwych warunkach.

d) uzasadnienie, czyli dokładny opis stanu faktycznego z podaniem wszelkich dowodów na poparcie własnych twierdzeń;
e) pismo należy podpisać – sprawa tak oczywista, a często zdarza się skarga bez podpisu;
f) oraz dołączyć odpisy dowodów.

Do dowodów najczęściej dołączanych do odwołań należą:
a) zaświadczenie lekarskie,
b) świadectwa pracy,
c) dokumenty kadrowe,
d) listy płac.

Jasnym jest, że rodzaj dowodu, a właściwie jego treść jest podstawą do wzruszenia decyzji. W takich przypadkach, można powołać świadków, jeśli brak nam dokumentów na poparcie tezy. Ponieważ skarga przesyłana jest do sądu poprzez organ emerytalno-rentowy, wówczas ma on szansę na weryfikację własnej decyzji. Uchyli wtedy tą, od której złożono odwołanie i stworzy nową. Mimo że mamy następną decyzję, ona także może być dla nas niekorzystna. Wówczas ponownie można się od niej odwołać. Decyzja, którą zaskarżymy – w jednym przypadku nie będzie weryfikowana przez ZUS – jeśli powołany jest świadek – wówczas odwołanie jest kierowane bezpośrednio do sądu, bez weryfikacji decyzji. Organ ZUS nie posiada legitymacji do przesłuchiwania świadków w takim postępowaniu. Prawo to należy tylko i wyłącznie do sądu.

Ciekawostką jest, iż ZUS stosunkowo rzadko wysyła profesjonalnych pełnomocników na rozprawy, co nie oznacza, że nie jest reprezentowany. Zgodnie z zasadami polskiego prawa pracodawcę może reprezentować pracownik, zatem ZUS często korzysta z tej możliwości.

W sprawach ubezpieczeń społecznych ustawodawca wyłączył możliwość zawarcia ugody, czyli polubownego załatwienia sporu. Wynika to z faktu, że wszelkie świadczenia należące się stronie są ściśle regulowane przepisami odpowiednich ustaw i nikt oprócz ustawodawcy nie ma możliwości zmiany przepisu. Nikt nie może przyznać emerytury mężczyźnie w 30 roku jego życia, a jeśli istnieją takie przepisy, to są to normy szczególne zawarte także w regulacjach ustawowych. Ugoda jest jedną z instytucji, która pozwala na pominięcie sporu i rozwiązuje konflikt przez pertraktacje stron. Wyłączona w przypadku ubezpieczeń społecznych, zmusza do „walki” o prawa. Na szczęście sprawy powoływane przed wydziały ubezpieczeń społecznych nie są sprawami nie do wygrania.

Źródła

1) Art. 477. k.p.c.