Środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów może być przez sąd stosowany fakultatywnie lub obligatoryjnie. Jeżeli ustawa wymaga, aby środek stosowany był obligatoryjnie, sąd nie ma wyjścia i w razie uznania danej osoby za sprawcę czynu w wyroku musi orzec także zakaz prowadzenia pojazdów. Przestępstwa, w których sąd może nałożyć na sprawcę czynu taki środek karny, to:
Sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym – warunkiem popełnienia takiego przestępstwa jest zagrożenie dla życia, zdrowia wielu osób oraz dla mienia o znacznej wartości (niekoniecznie ofiary wypadku muszą odnieść obrażenia lub śmierć, aby sprawca został pociągnięty do odpowiedzialności). Karą zasadniczą w przypadku sprowadzenia katastrofy jest kara pozbawienia wolności w wymiarze od roku do 10 lat, a nawet do 12 lat jeżeli w wyniku katastrofy zginął człowiek lub wiele osób odniosło ciężkie obrażenia (1). Kara ulega zaostrzeniu w wypadku, gdy sprawca w momencie popełnienia przestępstwa był nietrzeźwy lub zbiegł z miejsca katastrofy – w takim wypadku sąd ma obowiązek orzec zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych.
Uwaga!
Niebezpieczeństwo sprowadzenia katastrofy komunikacyjnej (a więc sytuacja, gdy do niej nie doszło, lecz istniało takie realne, bezpośrednie zagrożenie) jest również czynem zabronionym, zagrożonym karą zasadniczą pozbawienia wolności nawet do 8 lat (nie licząc zaostrzenia kary – w przypadku, gdy sprawca był nietrzeźwy) (2). W przypadkach określających zaostrzenie odpowiedzialności (nietrzeźwość, ucieczka) środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów jest obligatoryjny.
Prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości – sąd najczęściej zakazuje prowadzenia pojazdów mechanicznych
Spowodowanie nieumyślne wypadku drogowego – w przypadku tego przestępstwa, omówionego szerzej w innym artykule – tylko w wyjątkowych okolicznościach związanych z jego popełnieniem obligatoryjnie orzekany jest wobec sprawcy zakaz prowadzenia pojazdów. Okoliczności te są dla sprawcy wypadku zdecydowanie obciążające – nietrzeźwość w momencie jego popełnienia lub ucieczka z miejsca wypadku bezpośrednio po jego spowodowaniu (3).
Kiedy sąd stosuje środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, bierze pod uwagę bezpieczeństwo innych uczestników ruchu. Osoba, która w momencie wypadku czy katastrofy zachowała się nagannie, zagraża bezpieczeństwu w komunikacji, stąd orzeczenie tego środka ma charakter obligatoryjny. W przypadku śmierci innej osoby w tym wypadku oraz spełniania warunków zaostrzenia odpowiedzialności – zakaz prowadzenia pojazdów orzekany jest dożywotnio. Podobnie w wypadku, gdy sprawca po raz drugi dopuścił się tego czynu (4).
Zakaz prowadzenia pojazdów może zostać nałożony także w związku z popełnionym wykroczeniem. W przypadku wykroczeń zakaz prowadzenia pojazdu dotyczy konkretnego rodzaju pojazdu i jest orzekany na okres od 6 miesięcy do 3 lat. Wykroczenia, przy których popełnieniu zostanie nałożony zakaz prowadzenia pojazdów, polegają na:
– ucieczce z miejsca kolizji (wykroczenie nieudzielania pomocy)- wówczas sąd ma obowiązek zastosować taki środek karny (5)
– niepodporządkowanie się policjantowi lub funkcjonariuszowi innej służby mundurowej, który daje nam znak, żebyśmy zatrzymali się do kontroli – w takim przypadku może zostać orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów, lecz nie musi (6)
– użyciu alkoholu i następnie prowadzenie pojazdu – zakaz prowadzenia pojazdów orzekany jest obligatoryjnie (7)
– w razie popełnienia wykroczenia niezachowania ostrożności na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania (strefie ruchu) które powoduje zagrożenia bezpieczeństwa – może zostać orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów (8).
Źródła:
1) Art. 173 Kodeksu karnego
2) Art. 174 Kodeksu karnego
3) Art. 177 w zw. z art. 178 Kodeksu karnego
4) Art. 42 Kodeksu karnego
5) Art. 93 § 2 Kodeksu wykroczeń
6) Art. 92 § 3 Kodeksu wykroczeń
7) Art. 87 Kodeksu wykroczeń
8) Art. 86§ 3 Kodeksu wykroczeń
Co myślicie o powyższych przepisach? Uważacie je za zbyt drastyczne czy wprost przeciwnie – zbyt łagodne? Podzielcie się swoimi opiniami.
