Istnieją cztery rodzaje stóp procentowych NBP:
– Stopa referencyjna – określająca minimalną rentowność 7-dniowych bonów NBP. Skup, bądź sprzedaż tych papierów wartościowych jest podstawowym rodzajem operacji otwartego rynku, działających przeciw nadwyżce, bądź niedoborowi pieniądza na rynku (gdy pieniądza jest za dużo, bank centralny sprzedaje papiery wartościowe ściągając pieniądze z rynku, gdy jest za mało pieniędzy na rynku, bank je skupuje wypuszczając pieniądze na rynek). Stopy WIBOR (oprocentowanie pożyczek udzielanych na rynku międzybankowym) kształtuje się na poziomie zbliżonym do stopy referencyjnej.
– Stopa depozytowa – jest to oprocentowanie depozytów jednodniowych składanych przez banki komercyjne w NBP. W efekcie banki nie będą oferowały sobie wzajemnie lokat o niższym oprocentowaniu, gdyż bardziej będzie się im opłacało złożyć środki w banku centralnym.
– Stopa lombardowa – jest to oprocentowanie kredytu, który może uzyskać bank komercyjny w NBP pod zastaw posiadanych papierów wartościowych. Efektem wyznaczenia tej wartości jest to, że banki nie oferują sobie pożyczek na wyższe oprocentowanie niż stopa lombardowa. Czterokrotność stopy lombardowej wyznacza najwyższe możliwe oprocentowanie pożyczki w Polsce.
– Stopa redyskontowa – jest to oprocentowanie określające koszt skupu weksli przez bank centralny od banków komercyjnych – przykładowo bank komercyjny sprzedaje NBP weksel o wartości 100 zł, stopa redyskontowa wynosi 4,75%, NBP płaci więc 95,25 zł. Odsetki od kredytu studenckiego naliczane są w wysokości połowy stopy redyskontowej NBP.
Generalnie występuje zależność polegająca na tym, że im wyższe stopy procentowe, tym droższe będą wszystkie rodzaje kredytów udzielanych przez banki komercyjne, ale także tym wyższe będzie oprocentowanie lokat zdeponowanych w bankach.
Głównym celem polityki pieniężnej banku centralnego jest zabezpieczenie wartości pieniądza. Co oznacza, że interwencja RPP w postaci podwyższenia stóp procentowych podejmowana jest w sytuacji utrzymywania się wysokiego poziomu inflacji. Jednak ze względu na bolesne konsekwencje podwyższenia stóp procentowych, takie jak: wzrost kosztów kredytów, ograniczenie inwestycji firm finansowanych z kredytów, mniejsza konsumpcja spowodowana zmniejszonym dostępem do środków finansowych, mniejsza sprzedaż, zmniejszenie produkcji i w konsekwencji zwiększenie się bezrobocia, zniechęcają członków Rady Polityki Pieniężnej do podjęcia decyzji o podwyżce stóp.
