Za umowy cywilnoprawne przyjmuje się te, które reguluje kodeks handlowy oraz kodeks cywilny, a więc zasadniczo wszystkie poza umowami o pracę. Do przykładowych umów cywilnoprawnych należą umowa zlecenia, o dzieło czy też kupna-sprzedaży.
Najważniejszy dla każdej umowy jest tzw. konsens, czyli zgoda co do jej treści. Nawet w przypadku umów adhezyjnych, kiedy jedna ze stron jest silniejsza i nierzadko nie daje nam żadnej alternatywy (np. musimy jechać autobusem danego przewoźnika, który nie dał nam możliwości negocjacji ceny, z góry narzucając cenę biletu), możemy jej nie zawierać (czyli nie wsiąść do autobusu). Wówczas nie dochodzi do zawarcia umowy.
Doktryna prawnicza dzieli składniki umów na:
– essentialia negotii – elementy istotne, określają treść umowy (np. zapisanie wykonania przedmiotu świadczyć będzie o umowie o dzieło)
– accidentalia negotii – elementy przeważnie niesistotne, jednak za sprawą zawartej umowy uznane przez strony za istotne (np. warunek, od którego uzależnione będzie wejście w życie umowy)
– naturalia negotii – elementy nieistotne; mogą, ale nie muszą być w umowie, (np. określenie narzędzi, którym ma zostać wykonane dzieło)
Jakkolwiek praktyka uczy, że w umowach cywilnoprawnych powinny się znaleźć następujące elementy:
– Data i miejsce zawarcia umowy
– Nazwa umowy (np. o dzieło, kupna-sprzedaży, przeniesienia praw autorskich itd.)
– Oznaczenie stron (np. imię, nazwisko, miejsce zamieszkania)
– Treść stosunku prawnego
– Cena, ewentualnie inne świadczenia
– Czas trwania umowy
– Podpisy stron
Wskazane jest, by w umowie przewidzieć warunki jej wypowiedzenia lub zmiany oraz sporządzić ją w co najmniej dwóch jednobrzmiących egzemplarzach – po jednej dla każdej ze stron. Natomiast ewentualne kary umowne powinny być stosowne do ewentualnej szkody, jaką może ponieść druga strona, tj. nie mogą być znacząco wygórowane. [1]
Umowa cywilnoprawna nie musi regulować czynności, o których stanowi ustawa, czyli np. jeżeli zawieramy umowę najmu rzeczy, nie musimy w niej wspominać o tym, że ta rzecz powinna być w stanie pozwalającym na umówiony użytek, ponieważ reguluje to art. 662 kodeksu cywilnego.
Ważne!
Umowa bez któregoś z powyższych elementów niekoniecznie musi być nieważna. Tak samo niekoniecznie nieważna musi być umowa ustna, czy nawet zawarta poprzez wymianę e-maili. Tym niemniej warto ją mieć ze względów dowodowych w razie ewentualnych sporów. Ustawodawca przewidział jednak niektóre wyjątki od tej reguły – np. najem nieruchomości na czas dłuższy niż rok musi być zawarty na piśmie. [2]
Należy również pamiętać o tym, że strony mogą swobodnie układać stosunek prawny między sobą, jeżeli treść ani cel tego stosunku nie są sprzeczne z naturą tego stosunku, ustawą, ani zasadom współżycia społecznego. [3] Swoboda zawierania umów jest jednym z największych bogactw, jakie oferuje obywatelom kodeks cywilny. Jakkolwiek chociażby umowa rażąco krzywdząca jedną ze stron może w niektórych okolicznościach być uznana za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego. Dodatkowo warto zaznaczyć, że w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.[4]
Źródła:
[1] wyrok SN z 11 listopada 2007 r., IV CSK 181/07
[2] art. 660 kodeksu cywilnego
[3] art. art. 353 (1) kodeksu cywilnego
[4] art. 65 ust. 2 kodeksu cywilnego
Czy informacje zawarte w artykule okazały się pomocne? Zapraszam do komentowania.
