Czym jest gluten? Gluten to białkowy składnik występujący w otoczkach czterech podstawowych zbóż, do których zalicza się żyto, pszenicę, jęczmień i owies. Istotę celiakii stanowi fakt, że u osób cierpiących na nią dochodzi do zaniku kosmyków jelitowych.
Kiedy należy myśleć o celiakii?
Według badań przeprowadzonych przez naukowców na dużych grupach ludzi, okazało się, że celiakia wcale nie jest tak rzadka, jakby mogło się wydawać. Średnio dotyka ona jedną na 200 osób, natomiast z powodu objawów nietolerancji glutenu cierpi już 10 razy mniej ludzi. Należy obalić błędne przekonanie, iż jest to choroba, którą rozpoznaje się tylko u dzieci. Owszem wśród tej grupy częściej diagnozuje się glutenozależną chorobę trzewną, ale może się ona ujawnić w każdym wieku, także u osób dorosłych.
Istnieje pewien modelowy obraz dziecka, które choruje na celiakię. Sprawia ono wrażenie naburmuszonego malucha, który nie ma energii oraz skarży się na brak sił. W wyglądzie zwracają uwagę dość masywne ręce i nogi oraz duży brzuch, czasem widoczne są nieprawidłowości postawy dziecka. I rzeczywiście u dzieci na pierwszy plan zwykle wysuwają się objawy ze strony przewodu pokarmowego. Klasyczna postać tej choroby wiąże się z tym, że dziecko osiąga niedostateczną masę ciała, taką, która odbiega od normy dla jego rówieśników i średniej masy u dzieci, które mają ten sam wzrost. Zwraca uwagę także duży, wzdęty brzuszek. Niepokój rodziców wzbudzają biegunki. Dziecko oddaje półpłynne, cuchnące stolce kilka razy dziennie, są one obfite, mogą się pienić. Trwa to przez dłuższy okres czasu (tygodnie, miesiące). Czasem mały pacjent zgłasza bóle brzucha i ma słaby apetyt. W obrębie jamy ustnej występować mogą afty, które co jakiś czas ponownie się pojawiają.
Jeśli przyjrzymy się objawom celiakii u osób dorosłych, to nie są one już tak charakterystyczne jak u dzieci i często dominują symptomy, które sugerują nieprawidłowości w innych systemach niż układ pokarmowy. Warto pomyśleć o celiakii, gdy obserwuje się następujące zmiany, a wykluczone zostały inne, częstsze przyczyny mogące je powodować; należą do nich: anemia, uszkodzenia szkliwa zębów, zmniejszenie masy ciała po porodzie, bezpłodność, poronienia, afty w jamie ustnej, osteoporoza, depresja. Czasem warto poszerzyć diagnostykę u osób, które zachorowały na opryszczkowate zapalenie skóry (chorobę Duhringa), ponieważ może to być również objaw choroby trzewnej. Inne choroby z autoagresji zwiększają ryzyko zachorowania na celiakię, dlatego należy bacznie obserwować osoby z cukrzycą typu I, chorobami autoimmunologicznymi tarczycy, a ponadto np. na pacjentów z zespołem Downa czy zespołem Turnera.
Co trzeba zrobić, aby rozpoznać celiakię?
Oczywiście, na początku trzeba stwierdzić u pacjenta występowanie charakterystycznych symptomów choroby. Należy także sprawdzić, czy u danej osoby występują przeciwciała, które są wyróżnikami celiakii, mowa tu o przeciwciałach przeciwendomyzjalnych i skierowanych przeciwko transglutaminazie tkankowej. Rozstrzygające badanie to pobranie wycinka z jelita cienkiego i jego ocena histopatologiczna dokonana przez patomorfologa. Ustąpienie objawów po rozpoczęciu stosowania diety bezglutenowej stanowi istotną podpowiedź diagnostyczną.
Cierpicie (lub ktoś z Waszych bliskich) na celiakię? Jakie objawy Was zaniepokoiły? Podzielcie się swoimi doświadczeniami.
