Organem powołanym do ochrony i udzielania pomocy materialnej pracownikom zatrudnionym w firmie lub organizacji, której właściciel ma problemy z wypłacalnością jest Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Fundusz ten utrzymuje się ze składek płaconych przez pracodawców, odsetek od lokat nadwyżek finansowych FGŚP, zapisów i darowizn, dobrowolnych wpłat pracodawców. Poboru składki na FGŚP dokonuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych w okresach miesięcznych, łącznie ze składkami na ubezpieczenia społeczne.
Zgodnie z art. 12.2 ustawy zaspokojeniu ze środków Funduszu podlegają należności główne z tytułu wynagrodzenia za pracę, wynagrodzenia za czas niezawinionego przez pracownika przestoju, za czas nie wykonywania pracy (zwolnienia od pracy) i za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, odprawy pieniężnej przysługującej na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, odszkodowania, dodatku wyrównawczego, składek na ubezpieczenia społeczne należnych od pracodawców na podstawie przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych.
W razie niewypłacenia pracownikom wynagrodzenia za pracę w związku z przejściowymi trudnościami finansowymi pracodawcy, utrzymującymi się dłużej niż jeden miesiąc, marszałek właściwego województwa w uzgodnieniu z Radą Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych może z własnej inicjatywy, na wniosek związku zawodowego działającego u takiego pracodawcy lub na wniosek pracodawcy zarządzić wypłacenie pracownikom jednorazowego świadczenia w wysokości nie wypłacanego wynagrodzenia za pracę, za okres nie dłuższy niż 1 miesiąc, zarządzając jednocześnie udzielenie pracodawcy pożyczki w wysokości odpowiadającej kwocie składki na ubezpieczenia społeczne od należnych pracownikom, a nie wypłaconych wynagrodzeń za ten okres.
Od 2010 r. większe możliwości
Nowelizacja przepisów, która miała miejsce w 2010 r. pozwala na otrzymanie pomocy również w sytuacji gdy pracodawca porzuci firmę bez wcześniejszego przeprowadzenia upadłości. Obecnie niewypłacalność pracodawcy zachodzi również w razie niezaspokojenia roszczeń pracowniczych z powodu braku środków finansowych w przypadku faktycznego zaprzestania działalności przez pracodawcę, trwającego dłużej niż 2 miesiące.
W razie wystąpienia takich okoliczności dopiero po tym 2-miesięcznym terminie, pracownicy będą mogli zwrócić się do kierownika Biura Terenowego FGŚP z wnioskiem o zaliczkę na poczet niezaspokojonych przez pracodawcę świadczeń.
