Czy można dostać alimenty bez rozwodu?

Istnieją dwie sytuacje, gdy bez konieczności orzekania o rozwodzie stron (a nawet bez wnoszenia powództwa o rozwód) sąd może przyznać alimenty jednemu z małżonków. Pierwsza taka instytucja przewiduje wydanie przez sąd nakazu wypłaty wynagrodzenia lub jego części do rąk jednego z małżonka (1). Nakaz sądu jest wydawany na wniosek drugiego z małżonków, który w uzasadnieniu takiego wniosku powinien udowodnić, że:

– małżeństwo stron formalnie istnieje, a małżonkowie mogą pozostawać nawet we wspólnym pożyciu (mieszkać w jednym domu, utrzymywać relacje erotyczne itp.)

– jeden z małżonków, przeciwko któremu sąd ma orzec nakaz wypłaty wynagrodzenia, nie spełnia swoich obowiązków w zakresie przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny

– zaspokajanie potrzeb rodziny to nie tylko opłacanie rachunków czy łożenie na żywność i utrzymanie, także małżonek zajmujący się domem i dziećmi zaspokaja w równym stopniu potrzeby rodziny przez swoje osobiste starania – nie musi zarabiać, aby wykonywać swoją „połowę” obowiązków (2)

– małżonek, który pracuje- przeznacza zarobione przez siebie pieniądze wyłącznie na swoje potrzeby, nie troszcząc się o los rodziny – wydaje je na wyłącznie swoje przyjemności, alkohol, gry hazardowe

Jak wskazuje ustalona judykatura Sądu Najwyższego wyrażona w Uchwale z dnia 16 grudnia 1987 r. (III CZP 91/86): „małżonek może dochodzić zaspokajania potrzeb na zasadzie art. 27 k.r.o. zarówno wtedy, gdy rodzinę tworzą małżonkowie i dzieci będące na ich utrzymaniu, jak i wtedy, gdy w rodzinie dzieci takich nie ma.” Separacja faktyczna małżonków nie wpływa na kształt tego obowiązku – nawet zupełne zerwanie pożycia małżeńskiego nie wpływa na uchylenie obowiązku przewidzianego w art. 27 k.r.o.

Alimenty bez orzekania o rozwodzie sąd może orzec także w odniesieniu do małżonków, którzy wnieśli do sądu o ustanowienie między nimi separacji. Separacja, mimo że nie rozwiązuje małżeństwa, ma takie same skutki jak rozwód w zakresie spraw majątkowych małżonków, opieki nad dziećmi itp. W orzeczeniu sądu o ustanowieniu separacji pomiędzy stronami (w zależności od tego, która strona została uznana za winną rozkładu pożycia małżeńskiego) alimenty są na wniosek ustalane:

– Dla małżonka nie będącego wyłącznie winnym rozkładu pożycia, który znajduje się w niedostatku – wówczas ma znaczenie, jakie są usprawiedliwione potrzeby takiego małżonka, jak bardzo pogorszyły się jego warunki materialne po separacji

– Jeżeli małżonek niewinny żąda alimentów po orzeczeniu separacji – nie musi on pozostawać w niedostatku, wystarczy, że spadła stopa życiowa na której małżeństwo żyło razem