Czym jest władza rodzicielska?

– wykonywanie pieczy nad osobą i majątkiem dziecka (zarządzanie tym majątkiem w imieniu dziecka);

– do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw;

– rodzice przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka, powinni je wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia;

– obowiązani są do kierowania dzieckiem i jego przyszłością;

– muszą troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka;

– przygotowywać je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień. (1)

Z władzy rodzicielskiej płyną także uprawnienia rodziców do egzekwowania swoich poleceń wydawanych dziecku, gdyż dziecko pozostające pod władzą rodzicielską winne jest rodzicom posłuszeństwo, a w sprawach, w których może samodzielnie podejmować decyzje i składać oświadczenia woli, powinno wysłuchać opinii i zaleceń rodziców formułowanych dla jego dobra. (2) Egzekwując poszanowanie swojej woli, rodzice nie mogą zapominać o zakazie stosowania kar cielesnych wobec dziecka, który to zakaz ma charakter bezwzględny, zaś jego złamanie może skutkować poniesieniem odpowiedzialności karnej przez rodziców.

Władza rodzicielska, jeżeli nie została ograniczona lub nie orzeczono o jej pozbawieniu przysługuje w takim samym stopniu obojgu rodzicom, zatem to oni powinni wspólnie decydować o istotnych sprawach dziecka.

Władza rodzicielska uprawnia rodziców do bycia przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Zatem jako przedstawiciel ustawowy dziecka mogą w jego imieniu wystąpić do sądu o orzeczenie alimentów, o odszkodowania i inne roszczenia. Istnieją jednak ograniczenia dla skorzystania z tego uprawnienia, zwłaszcza zaś żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka jako przedstawiciel ustawowy w sprawach:

– między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską;

– przy czynnościach prawnych (np. zawieraniu umowy sprzedaży nieruchomości należącej do dziecka) między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem – wyłączenie to nie dotyczy dochodzenia alimentów od drugiego z rodziców na rzecz dziecka.

Rodzice przy wykonywaniu władzy rodzicielskiej mogą zwracać się do sądu, policji, placówek opiekuńczo-wychowawczych z prośbą o pomoc w wykonywaniu tej władzy dla dobra dziecka. Zwłaszcza, gdy małoletni łamie prawo, ucieka z domu i buntuje się przeciwko rodzicom (pije alkohol, zażywa narkotyki itp.), zaś rodzice nie mogą samodzielnie poradzić sobie z takimi problemami. Wbrew społecznemu przekonaniu zwrócenie się o pomoc nie oznacza oskarżenia swojego dziecka czy wydania go organom ścigania. Można prosić o leczenie, opiekę psychologa, odebranie dziecka od osoby nieuprawnionej – gdy przetrzymuje je były małżonek pozbawiony władzy rodzicielskiej lub uciekło z domu do swojego pełnoletniego partnera. (3)

1) Art. 95 § 1 i art. 96 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego

2) Art. 95§ 2 k.r.o.

3) Art. 100 § 1 k.r.o.