Specyfika takiej umowy wynika z charakteru samego gospodarstwa rolnego, które powinno być zarządzane przez osobę mającą pojęcie o rolnictwie i pracującą w nim. Często są to dwie umowy – umowa z następcą mająca charakter umowy przedwstępnej oraz druga umowa notarialna będąca właściwym przekazaniem własności gospodarstwa. Obydwie muszą zostać sporządzone przez notariusza.
Umowa z następcą o przepisanie gospodarstwa rolnego cechuje się szczególnymi warunkami, jakie muszą spełnić strony tej umowy:
– właścicielem gospodarstwa rolnego musi być rolnik,
– następcą właściciela może być tylko osoba młodsza od rolnika o przynajmniej 15 lat
– rolnik (właściciel) w umowie z następcą zobowiązuje się przenieść (ale jeszcze nie przenosi) własność gospodarstwa rolnego na następcę z chwilą nabycia prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej
– następca zobowiązuje się do momentu przeniesienia własności pracować w tym gospodarstwie
– umowa z następcą może również dotyczyć dodatkowych postanowień dotyczących wzajemnych świadczeń stron, dożywotniego utrzymania (dożywocia) po przeniesieniu własności gospodarstwa na następcę (1)
Kolejna umowa (dotycząca właściwego już przeniesienia własności gospodarstwa na następcę) jest wykonaniem umowy z następcą. Jeżeli rolnik zmarł, zanim po uzyskaniu emerytury zdążył zawrzeć drugą umowę (przenoszącą własność) następca, który pracował co najmniej 5 lat w takim gospodarstwie (sadził, dbał o pola, opiekował się zwierzętami, zachowywał się niczym rolnik) może żądać od spadkobierców zmarłego rolnika spełnienia takiej umowy (2).
Po przeniesieniu własności na następcę w wyniku zawarcia drugiej umowy rolnik może zawsze żądać od swojego następcy spełnienia świadczeń zapewniających rolnikowi na starość mieszkanie, opał i światło, jedzenie i opiekę w chorobie, oraz zapewnienie pogrzebu zgodnego ze zwyczajami miejscowymi. Umowa może jednak obejmować zamiast takich świadczeń przyznanie rolnikowi renty od następcy w wysokości nie przekraczającej połowy emerytury, jeżeli przeniósł własność gospodarstwa przed otrzymaniem emerytury rolniczej.
Istnieje możliwość rozwiązania takiej umowy, jeżeli strony nie spełniają jej warunków.
Na żądanie rolnika sąd może rozwiązać umowę z następcą w następujących przypadkach:
– następca bez powodu nie podjął się wcale lub zaprzestał pracy w gospodarstwie rolnika,
– następca nie wywiązuje się z umowy (nie spełnia swoich obowiązków, jest niewdzięczny, niszczy gospodarstwo czy doprowadza je celowo do ruiny) (3)
Sąd może także rozwiązać tę drugą umowę (przenoszącą własność gospodarstwa rolnego) jeżeli po rozważeniu wszelkich okoliczności zgłoszonych przez rolnika dojdzie do wniosku, że:
– następca rolnika uporczywie postępuje wobec rolnika w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego (obraża go, lekceważy, znęca się nad nim czy odmawia mu mieszkania, jedzenia itp.)
– następca rolnika dopuścił się względem rolnika (lub jednej z najbliższych mu osób) rażącej obrazy czci bądź umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu albo wolności, lub
– następca uporczywie nie spełnia warunków umowy (4).
Źródła:
1) Art. 84 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (z późn. zm.)
2) Art. 90 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (z późn. zm.)
3) Art. 87 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (z późn. zm.)
4) Art. 89 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (z późn. zm.)
Na kogo i z jakich względów chcecie przepisać gospodarstwo?
