Jak sporządzić testament?

Testamentem nazywa się czynność prawną w której spadkodawca rozporządza swoim majątkiem na wypadek śmierci. Nie jest więc testamentem pismo, w którym umieszczone zostały polecenia dotyczące pogrzebu lub wskazówki dotyczące wychowania dzieci itp. Nie odnoszą się one do spraw niemajątkowych i obyczajowych. Testament jest czynnością prawną na wypadek śmierci spadkodawcy. Dlatego też skuteczność testamentu zależy od śmierci spadkodawcy, który testament sporządził. Testament jest aktem odwołalnym – można go odwołać w każdej chwili lub zmienić. Ostatni testament (według daty) lub ostatnia zmiana są wiążące dla sądu. Niejasny testament wykłada się zgodnie z wolą spadkodawcy, która wynikała z jego postępowania za życia, np. faworyzowanie jednego syna, zapisanie mu majątku.

Testament jest nieważny, gdy jest sprzeczny z ustawą lub zasadami współżycia społecznego. Nie można w testamencie zapisać rzeczy, która nie jest majątkiem spadkodawcy lub pochodzi z kradzieży. Aby testament był ważny, należy spełnić wymienione w Kodeksie cywilnym księdze IV (Prawo spadkowe) warunki. Należą do nich:
– Tzw. zdolność testowania. Wiąże się ona ze zdolnością do czynności prawnych. Takiej zdolności nie posiadają osoby z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych lub bez takiej zdolności (małoletni oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie lub częściowo). Jeżeli sporządzą oni testament będzie on nieważny. Testament jest czynnością czysto osobistą i dlatego nie może być sporządzony przez przedstawiciela ustawowego (rodzica, opiekuna prawnego) ani przez pełnomocnika, tylko i wyłącznie osobiście.
– Po drugie testator (osoba sporządzająca testament) musi mieć świadomość, iż podjęte przez nią zachowanie stanowi właśnie sporządzenie testamentu i jest ono zgodne z jego wolą. Inaczej mówiąc osoba taka musi chcieć sama z siebie sporządzić testament. Nie może to być pismo sporządzone dla żartu i ukryte przez rodzinę, traktującą ją jako testament ze względu na ich osobistą korzyść.

Nieważny będzie testament napisany pod wpływem błędu. Pojęcie błędu jest pojęciem subiektywnym, bada się je, sprawdzając, czy testator znając prawdziwy stan rzeczy (sytuację majątkową, rodzinną, fakt pominięcia w testamencie dziecka pozamałżeńskiego, dlatego że nie miał pojęcia o jego istnieniu), podjąłby inne decyzje testamentowe. Oprócz tego testament sporządzony pod wpływem groźby jest nieważny, gdyż testator nie chciał napisać testamentu lecz został do tego zmuszony. Testament osoby znajdującej się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne spisanie ostatniej woli (szczególnie z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo nawet przemijającego zaburzenia czynności psychicznych, demencji starczej), również zostanie uznany za nieważny.

Testament, aby był ważny, musi zostać sporządzony w jednej z postaci, którą wymienia ustawa. W prawie cywilnym rozróżnia się trzy rodzaje testamentów zwykłych. Mowa zatem o:

– Testamencie holograficznym (pisemnym)
Testament taki polega na tym, iż testator napisze go w całości ręcznie w dowolnym języku, podpisze i opatrzy datą. Nie ma znaczenia, na czym został on spisany (niekoniecznie musi to być kartka, może być ściana lub inny powierzchnia), ważne by pismo było własnoręczne. Elementy daty i podpisu są niezwykle ważne. Ponadto na takim testamencie muszą się znaleźć podpisy co najmniej dwóch świadków, najlepiej osób nie należących do rodziny. Osoby obce są bardziej wiarygodne dla sądu, gdyż nie należą do kręgu spadkobierców ustawowych i prawdopodobnie nie starały się zmusić testatora do określonego zapisu w testamencie. Wzór takiego testamentu załączam poniżej.

– Testamencie allograficznym (sporządzony w obecności urzędnika państwowego, gdy testator nie może pisać lub nie potrafi)
Przy jego tworzeniu współuczestniczy urzędnik państwowy. Taki testament zostaje zgłoszony ustnie urzędnikowi, on spisuje go i czyta testatorowi. Następnie potwierdzenia testatora kończy formalność. Ma to znaczenie, gdy testator jest sparaliżowany, lecz w pełni świadomy swoich decyzji lub nie potrafi pisać. Testamentu allograficznego nie mogą sporządzać osoby nieme lub głuche, gdyż nie mogą w sposób prawidłowy porozumieć się z testatorem.

– Testamencie notarialnym
W ustawie powiedziane jest jedynie, iż testament może przyjąć formę aktu notarialnego. Jest to bez wątpienia najpopularniejsza forma testamentu, którą sporządza notariusz za określoną w odrębnych przepisach opłatą, która nie przekracza obecnie kwoty 80 zł.

Co należy napisać w testamencie? Przede wszystkim datę (dokładną) i własnoręczny podpis z pełnym imieniem i nazwiskiem. Następnie należy podać:
– swoje dane osobowe (imię, nazwisko, adres)
– wymienić osoby, którym będą dziedziczyć po Twojej śmierci i czy zapisujesz im całość majątku, czy też jego część. Można dokładnie wymienić, co i komu chcesz zapisać. Można napisać to w jednym zdaniu: „Cały mój majątek ma dziedziczyć moja córka Anna Kowalska”.
– jeżeli któryś ze spadkodawców został obdarowany wcześniej i chcesz go wyłączyć ze spadku należy to napisać, wskazując na jakie cele dostał pieniądze (lub np. nieruchomość) i w jakiej kwocie.
– można także zaznaczyć, że jakaś pamiątka rodzinna ma zostać przez spadkobiercę przekazana innej, wskazanej z imienia i nazwiska osobie (będzie to tzw. zapis)
– można spadkodawcy wydać w testamencie polecenie, dotyczące np. miejsca pochówku lub sposobu określonego sposobu postępowania

Przykładowy testament:

Kraków, 30 września 2010r.

Ja, Klaudia Kowalska, córka Adama i Krystyny z domu Kapol, urodzona w dniu 25 kwietnia 1945 r. i zamieszkała w Krakowie, ul. Jasna 34/44 30-815 Kraków powołuję do całego spadku moją córkę Annę Kowlską, urodzoną 25 maja 1960 roku. Zapisuje jej mieszkanie w Krakowie oraz działki położone w Myślenicach.
Mój syn, Damian, dostał już ode mnie kwotę 150.000 zł, którą dałam mu, gdy budował swój dom. Synowi Kacprowi podarowałam mieszkanie w Warszawie.
Chcę, aby naszyjnik, który otrzymałam od męża z okazji ślubu dostała moja wnuczka-Agatka, córka Anny.
(własnoręczny podpis – pełne imię i nazwisko)

12. 10. 2010r.
Życzę sobie aby moje ciało zostało poddane kremacji i złożone do rodzinnej krypty.
(własnoręczny podpis – pełne imię i nazwisko)