Z dniem 1 sierpnia 2010 r. weszła w życie ustawa o nowelizacji przepisów ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie i innych ustaw. Rozwiązania przyjęte na gruncie tej ustawy mają chroni jeszcze skuteczniej osoby, wobec których członek rodziny stosuje przemoc. Wprowadzono nowe obowiązki dla gmin w zakresie profilaktyki i organizowania pomocy dla ofiar przemocy w rodzinie. Dodany został wymóg, aby gmina podejmowała „działania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności w ramach pracy w zespole interdyscyplinarnym” (1). Taki zespół ma zając się dokumentowaniem i monitorowaniem rodzin, które są zagrożone przemocą lub są ofiarami takiej przemocy. Do zadań należy planowanie i organizowanie pomocy takim rodzinom, szukanie lokali zastępczych, pomoc lekarska, pomoc psychologa. Ponadto zespoły mają podejmować konkretne działania w rodzinach zagrożonych przemocą, polegające na interwencji (np. odebranie dziecka rodzinie, która się nad nim znęca) oraz doprowadzeniu do ukarania osób stosujących przemoc w rodzinie. Oprócz tego ustawodawca nakazał prowadzenie działań edukacyjnych z tego zakresu. Członkami takich zespołów będą jednostki organizacyjne pomocy społecznej, policja, szkoły, służba zdrowia oraz kuratorzy sądowi i grupy do zadań których należy rozwiązywanie problemów alkoholowych.
Nowelizacja dotyczyła także tzw. procedury „Niebieskiej Karty” – ma ona na celu wykrycie problemu przemocy w rodzinie i zaangażowanie wielu służb jednocześnie do walki z tym problemem. „Wszczęcie procedury „Niebieskie Karty” następuje przez wypełnienie formularza „Niebieska Karta” w przypadku powzięcia, w toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych, podejrzenia stosowania przemocy wobec członków rodziny lub w wyniku zgłoszenia dokonanego przez członka rodziny lub przez osobę będącą świadkiem przemocy w rodzinie” (2). Rozpoczyna to proces interwencji polegający na jednoczesnej pomocy rodzinie i odizolowaniu od niej osoby, która stosuje przemoc. Przemoc w rodzinie jest problemem psychologicznym – aby jej zapobiegać należy przede wszystkim odizolować sprawcę od ofiary.
Dotychczasowe przepisy nie były w tym zakresie wystarczające. Obecnie, „jeżeli członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie, swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba dotknięta przemocą może żądać, aby sąd zobowiązał go do opuszczenia mieszkania” (3). Przyspieszono termin takiego rozstrzygnięcia ograniczając wydanie postanowienia przed upływem jednego miesiąca od dnia złożenia wniosku.
Dodano także nowy art. 96 (1) Ustawy kodeks rodzinny i opiekuńczy – według niego zakazano osobom wykonującym władzę rodzicielską zakazuje stosowania kar cielesnych wobec dzieci. Nie sprecyzowano jednak, co należy rozumieć pod pojęciem „kary cielesnej”.
W kodeksie karnym uszkodzenie ciała, które było skutkiem przemocy w rodzinie dotychczas było ścigane tylko na wniosek pokrzywdzonego (oskarżenie prywatne). Rodziło to wiele problemów, gdyż pokrzywdzeni są z reguły tak zastraszeni, że nie mają odwagi powiedzieć o swoim problemie policji. Oprócz tego sprawca, nawet po złożeniu wniosku o ściganie, nadal zamieszkiwał ze sowimi ofiarami mając możliwość zemsty. Nowelizacja pozwala na ściganie tych przestępstw z urzędu (4), rozszerzając uprawnienia policji dotyczące możliwości zatrzymania podejrzanego.
Zatrzymanie policyjne zostało rozszerzone na możliwość zatrzymania przez policję osoby, co do której policja ma silne przypuszczenie, ze popełniła przestępstwo z użyciem przemocy wobec członka rodziny z którym zamieszkuje, a zachodzi obawa, ze ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy przeciwko tej samej osobie, zwłaszcza, gdy groził popełnieniem takiego przestępstwa (5).
Warto wspomnieć o dodaniu nowego środka zapobiegawczego w postaci nakazu opuszczenia przez sprawcę mieszkania zajmowanego wspólnie z rodziną, by odizolować ofiary od przestępcy. Sąd stosuje ten środek na wniosek Policji lub z urzędu. Po zatrzymaniu w ciągu 24 godzin policja lub prokurator składa taki wniosek do sądu, po opuszczeniu aresztu zatrzymany nie ma prawa powrócić do zajmowanego z rodziną domu, aż do czasu skazania.
Źródła:
1) Art. 9a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie
2) Art. 9d pkt. 4 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie
3) Art. 11a pkt. 1 o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie
4) Art. 157 § 4 k.k.
5) Art. 244 § 1a k.p.k.
Czy państwo odpowiednio przeciwdziała przemocy w rodzinie? Jakie środki jeszcze można przedsięwziąć?
