Jaki podatek zapłacimy od spadku i darowizny?

Wszystko zależne jest od stopnia pokrewieństwa pomiędzy spadkodawcą (darczyńcą) a spadkobiercą (obdarowanym). Ustawa o podatku od spadków i darowizn wyróżnia tzw. III grupy podatkowe:

„1) do grupy I – zalicza małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
2) do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków
pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
3) do grupy III – innych nabywców” (1).

Obowiązek podatkowy (od którego liczony jest termin miesiąca na zgłoszenie) powstaje w chwili np. przyjęcia spadku. Nie ma precyzyjnej definicji dotyczącej „chwili przyjęcia”, natomiast postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku czy o dział spadku w sądach cywilnych może trwać latami – dlatego też najkorzystniej dla I grupy podatkowej przyjąć, że przyjęcie spadku nastąpiło w dniu śmierci spadkodawcy, jeżeli oczywiście nie zamierzamy zrzec się majątku spadkowego. Wówczas po zgłoszeniu możemy skorzystać z ulgi podatkowej. Ustawa przewiduje tzw. kwotę wolną od podatku, które jest sumą drobnych darowizn w ciągu 5 lat. Możemy bez zapłacenia podatku, po dokonaniu zgłoszenia, przyjąć darowiznę w wysokości:

– Dla I grupy podatkowej – kwota (lub wartość rzeczy) – 9 tysięcy 637 zł od jednego darczyńcy w ciągu 5 lat (suma łączna)
– Dla II grupy podatkowej – jest to kwota lub rzecz o wartości 7 tysięcy 276 złotych (również jest to kwota łączna za okres 5 lat)
– Dla III grupy podatkowej – suma darowizn (spadku) wolna od podatku i otrzymana łącznie w ciągu 5 lat nie może przekroczyć 4 tysięcy 902 zł (2).

Dodatkowy wyjątek przewidziany dla I grupy podatkowej to możliwość uzyskania łącznej darowizny od wielu darczyńców kwoty nie większej niż 19 tysięcy 274 zł (za okres 5 lat) pod warunkiem, że pieniądze te lub przedmioty o tej wartości zostaną w ciągu 12 miesięcy od otrzymania przeznaczone na cele mieszkaniowe (wkład budowlany, budowę domu, zakup mieszkania) (3).

Podstawę obliczenia podatku stanowi suma pieniędzy lub przedmiotów należących do spadku czy darowizny obniżona np. o koszty wypłaty zachowku, koszty postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, koszty pogrzebu itp. Podatek oblicza się od rzeczywiście przypadającego nam zysku przekraczającego tzw. kwoty wolne od podatku (zależne od przy należności do poszczególnych grup podatkowych).

photoxpress.com

Podatek od spadków i darowizn oblicza się następująco:

– Dla I grupy podatkowej:
Darowizna (spadek) do kwoty 10. 278 zł – podatek to 3% od wartości
Darowizna (spadek) w przedziale 10. 287 zł do 20. 556 zł – podatek wynosi 308 zł 30 gr plus 5 % nadwyżki ponad 10 278 zł
Darowizna (spadek) o wartości powyżej 20. 556 zł – podatek wynosi 822 zł 20 gr i 7 % nadwyżki ponad 20 556 zł

– Dla II grupy podatkowej:
Darowizna (spadek) do kwoty 10. 278 zł – podatek to 7% od wartości nabytej kwoty
Darowizna (spadek) w przedziale 10. 287 zł do 20. 556 zł – podatek wynosi 719 zł 50 gr i 9 % od nadwyżki ponad 10 278 zł
Darowizna (spadek) o wartości powyżej 20. 556 zł – podatek wyniesie 1 644 zł 50 gr i 12 % od nadwyżki ponad 20 556 zł

– Dla III grupy podatkowej:
Darowizna (spadek) do kwoty 10. 278 zł – podatek to 12 % nabytej wartości
Darowizna (spadek) w przedziale 10. 287 zł do 20. 556 zł – podatek wynosi 1 233 zł 40 gr plus 16 % od nadwyżki ponad 10 278 zł
Darowizna (spadek) o wartości powyżej 20. 556 zł – podatek wyniesie 2 877 zł 90 gr i 20 % od nadwyżki ponad 20 556 zł (4).

Ustawa przewiduje również ulgę mieszkaniową (do powierzchni 110 m² powierzchni użytkowej) dla nabycia własności (także współwłasności) domu, lokalu mieszkalnego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu przez:

– Osoby zaliczone do I grupy podatkowej – zarówno darowizna, jak i nabycie w drodze dziedziczenia
– Dla osób należących do II grupy podatkowej – tylko, gdy nabycie własności nastąpiło w drodze dziedziczenia
– Dla osób zaliczanych do III grupy podatkowej – nabycie tylko w drodze dziedziczenia, jeżeli dodatkowo spadkobierca zawarł ze spadkodawcą co najmniej dwa lata wcześniej (przed śmiercią spadkodawcy) umowę notarialnie poświadczoną o opiekę nad spadkodawcą i zajmował się taką osobą przez ten czas (5).

Dodatkowo, aby skorzystać z ulgi mieszkaniowej musimy spełnić następujące warunki:
– nie można być posiadaczem (właścicielem) innego domu czy mieszkania,
– nie można sprzedać nabytego ze zwolnieniem podatkowym mieszkania przez 5 lat
– należy w nim przez okres 5 lat mieszkać i być zameldowanym na pobyt stały
– należy mieć polskie obywatelstwo
– nie można wynajmować innego mieszkania lub rozwiązać umowę najmu w czasie 5 lat

Dodatkowo ustawa zawiera przepisy dotyczące podatku od wartości nieruchomości czy innych rzeczy w drodze zasiedzenia (ze stawką 7% wartości zasiedzianego prawa), przepisy regulujące dziedziczenie dzieł sztuki czy praw autorskich oraz podatek od bezpłatnego zniesienia współwłasności, zachowku, czy też uzyskania nieodpłatnej renty, służebności czy prawa użytkowania.

Źródło:
1) Art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. 1983 Nr 45 poz. 207) po nowelizacjach
2) Art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. 1983 Nr 45 poz. 207)
3) Art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn
4) Art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn
5) Art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn