Niestawienie się w sądzie – skutki

W postępowaniu karnym obowiązek stawiennictwa na wezwanie sądu czy prokuratora w postępowaniu przygotowawczym ma nie tylko świadek, czy biegły lecz również oskarżony (podejrzany) przebywający na wolności. Oskarżony ma obowiązek stawić się na każde wezwanie do sądu czy do siedziby prokuratora, komisariatu policji celem przesłuchania. Także stawiennictwo świadka, biegłego, tłumacza lub specjalisty jest obowiązkowe, jeżeli zostali wezwani na rozprawę i nie stawili się na nią bez usprawiedliwienia. Kary jakie grożą za nieusprawiedliwione niestawiennictwo na rozprawie karnej albo w postępowaniu przygotowawczym:

– zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie – oskarżonego można sprowadzić przymusowo, jeżeli sam nie stawił się bez usprawiedliwienia (1). Zatrzymanie biegłego, tłumacza czy specjalisty stosowane jest przez sądy wyjątkowo, lecz istnieje taka możliwość na gruncie przepisów kodeksu postępowania karnego.

– kara pieniężna do wysokości 10.000 zł – można taką karę porządkową zastosować wobec świadka, biegłego, tłumacza czy specjalisty, jeżeli nie stawili się na wezwanie organu prowadzącego postępowanie (karę nakłada sąd, także na wniosek prokuratora w postępowaniu przygotowawczym (2)

– podobne kary grożą za tzw. „samowolne oddalenie się” – czyli opuszczenie sądu w czasie trwania rozprawy, gdy sąd nie pozwolił opuścić rozprawy, lub nie zostaliśmy jeszcze przesłuchani.

– aresztowanie na czas do 30 dni – nie dotyczy świadka, lecz tłumacza, biegłego, specjalisty jeżeli ci uporczywie (czyli wielokrotnie) uchylają się od złożenia zeznania czy wykonania swoich obowiązków. Kara aresztu jest stosowana niezależnie od nałożonych trakcie postępowania kar pieniężnych (3).

photoxpress.com

Jeżeli nie stawiliśmy się na rozprawę, mamy 7 dni od daty doręczenia nam postanowienia o nałożeniu przez sąd kary, by przedstawić sądowi odpowiednie usprawiedliwienie (np. awaria komunikacyjna, klęska żywiołowa, zaświadczenie lekarskie, poród żony czy inne ważne okoliczności osobiste itp.) (4). Nawet jeżeli kara pieniężna została już nałożona, po dostarczeniu usprawiedliwienia sąd ją uchyli i nie zapłacimy jej.

W postępowaniu cywilnym kary nie bywają aż tak dotkliwe. Powód czy pozwany nie często nie mają obowiązku stawiennictwa na rozprawie, często rozstrzygnięcia zapadają pod ich nieobecność. Postępowanie cywilne nie jest przy tym tak doniosłe społecznie jak postępowanie karne. Wezwanie na rozprawę w charakterze świadka w procesie cywilnym zawiera dane osobowe świadka, godzinę i miejsce przesłuchania oraz nazwiska stron i informację, czego dotyczy sprawa (5). Również w procesie cywilnym za zlekceważenie wezwania sądu oraz nieusprawiedliwione niestawiennictwo na rozprawie grożą nam określone kary:

– kara grzywny (nieokreślona co do kwoty) – grozi nam za niestawiennictwo na rozprawie, na którą zostaliśmy wezwani w charakterze świadka, jeżeli nasza obecność jest nieusprawiedliwiona

– ponowna kara grzywny – jeżeli pomimo nałożenia jednej kary i nowego wezwania na rozprawę po raz kolejny zlekceważyliśmy nasz obowiązek. W przypadku ponownego niestawiennictwa oprócz kary grzywny można również zarządzić przymusowe sprowadzenie świadka na rozprawę (6).

Podobnie jak w procesie karnym mamy czas 7 dni od doręczenia nam postanowienia sądu o nałożeniu kary grzywny na usprawiedliwienie swojej nieobecności. W takim wypadku zostaniemy zwolnieni od konieczności zapłacenia grzywny.

Obowiązek stawiennictwa w sądzie jest dla świadka często niekorzystny – wiąże się z przymusowym wzięciem urlopu czy zwolnienia w pracy, kosztami dojazdu czy nawet kosztami pobytu w innym mieście. Świadek co do zasady ma prawo do odzyskania swoich pieniędzy za podróż i utraconego zarobku, w końcu uczestniczy często w sprawie która nie dotyczy go osobiście. Nasze roszczenia o zwrot wydatków za przejazd czy wynagrodzenie za utratę zarobku w konkretnym dniu możemy zgłosić na rozprawie. Odzyskamy w ten sposób nasze pieniądze i jednocześnie unikniemy konieczności płacenia kary grzywny.

Źródła:
1) Art. 75 § 2 k.p.k.
2) Art. 285 § 1 k.p.k.
3) Art. 287 k.p.k.
4) Art. 286 k.p.k.
5) Art. 262 k.p.c.
6) Art. 274 k.p.c.