Podstawą w badaniach jest samodzielne odkrywanie. Oczywiście osoba dorosła (nauczyciel lub rodzic) czuwa nad przebiegiem doświadczenia, zakłada cele, stwarza warunki, instruuje, udziela wskazówek i ewentualnie delikatnie naprowadza na wyjaśnienia, ale aktywnym uczestnikiem jest tutaj dziecko. Jego aktywność jest tak samo ważna jak przebieg samego eksperymentu. Tylko pobudzane zaangażowanie własne małego badacza sprzyja samodzielnemu myśleniu. W efekcie zdobywana wiedza jest trwalsza.
Wypracowanie rozwiązania w znacznym stopniu ułatwiają zapamiętywanie. W doświadczeniach wiadomości opierają się na konkretach, na widocznych zjawiskach, dlatego też łatwiej jest je przyswoić. Wiedza teoretyczna zdobywana biernie nie wyzwala aż tak dużej ciekawości i zainteresowania, szybciej więc umyka. Poza tym trudno jest czasem przyswoić nowe pojęcia czy słownictwo, jeśli nie mają one odniesienia do bliskiej nam rzeczywistości.
Największe zastosowanie w eksperymentach mają nauki przyrodnicze, fizyczne i chemiczne. Skomplikowanie brzmiące prawa czy zasady można zaprezentować w ciekawy sposób w formie doświadczeń. Nawet maluszki mogą tą drogą poznawać świat. Zaproponujmy eksperyment z kroplami tłuszczu. Do miseczki nalewamy wodę i niedużo oleju. Zadaniem dziecka jest wymyślenie sposobu na rozbicie oleistej plamy na kropelki. Zapewnijmy o możliwości skorzystania z różnych produktów spożywczych. Po kilku próbach możemy delikatnie naprowadzić malca na rozwiązanie pytaniami „Jak mama radzi sobie z tłustymi naczyniami podczas ich mycia?” Gdy pociecha zorientuje się, że chodzi o płyn do naczyń, wytłumaczmy zjawisko i razem umyjmy naczynie. Można też mieszać ze sobą różne produkty i badać co powstanie. Ciekawy efekt daje połączenie na przykład octu i sody oczyszczonej. Przypomnijmy sobie doświadczenia z własnych lat szkolnych (sadzenie roślin czy eksperyment z kryształkami soli na bawełnianej nici). Inspiracji warto poszukać na stronach z magicznymi sztuczkami.
Ważne jest, aby po każdym eksperymencie podsumować przebieg oraz wysunąć wnioski. Dziecko uczy się podczas doświadczeń powiązań przyczynowo-skutkowych, formułowania odpowiedzi i wnioskowania. Przede wszystkim jednak pracuje nad wytrwałością w dążeniu do celu i doprowadzaniem podjętych zadań do końca.
Czy próbowaliście jakichś doświadczeń z dziećmi w domu? Co to było?
