Kodeks spółek handlowych pomija regulację instytucji prokury, odwołując się w tej kwestii do przepisów kodeksu cywilnego. Wobec tego kodeks cywilny definiuje prokurę jako szczególne pełnomocnictwo. Jak pisałam wyżej może jej udzielić każda spółka handlowa, zarówno osobowa, jak i kapitałowa, o ile nie znajduje się w stanie likwidacji. W spółkach osobowych czynność ta wymaga zgody wszystkich wspólników, mających prawo do reprezentacji spółki.
W spółkach kapitałowych konieczna jest zgoda zarządu spółki, chyba że umowa spółki przewiduje inne uregulowania w tej kwestii. Prokura opiera się na stosunku zaufania pomiędzy mocodawcą a prokurentem, niemożliwym do osiągnięcia w przypadku osób prawnych, działających przez swoje organy, których skład ulega zmianom. Dlatego właśnie prokurentem nie może zostać osoba prawna. W spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością prokurentem nie może być członek rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, a w spółkach akcyjnych członek rady nadzorczej. Udzielenie prokury spółka musi zgłosić do rejestru przedsiębiorców, załączając dokument, na podstawie którego powołano prokurenta. W związku z tym musi być ona udzielona na piśmie. Do zgłoszenia należy jednak dołączyć złożony w obecności notariusza wzór podpisu prokurenta. Dane prokurenta są ujawniane w dziale drugim akt rejestrowych spółki. Wpis do rejestru ma charakter deklaratoryjny, oznacza to, iż także bez dokonania wpisu prokura jest skuteczna, a prokurent może dokonywać wszelkich czynności w imieniu spółki.
Prokurentowi posiada stosunkowo duże kompetencje, obejmujące zarówno czynności zwykłego zarządu, jak i czynności przekraczające zwykły zarząd. Uprawnienia prokurenta w zakresie czynności sądowych, związanych z prowadzeniem spółki, obejmują czynności procesowe takie jak: występowanie w imieniu spółki przed sądem, wnoszenie pism procesowych, zawieranie ugód czy też ustanowienie pełnomocnika procesowego. Może również podejmować inne czynności przed organami administracyjnymi. Do czynności pozasądowych należy zawieranie i wypowiadanie w imieniu spółki umów, udzielanie i odwoływanie poręczeń czy pełnomocnictw. Prokurent nie może podpisać sprawozdania finansowego spółki, nie może udzielić prokury innej osobie. Może jednak ustanowić pełnomocnika do konkretnej czynności. Dla dokonania czynności związanej z rozporządzeniem przedsiębiorstwem lub nieruchomością, prokurent musi posiadać tak zwane pełnomocnictwo szczególne. Jeśli zakres działania prokurenta spółka ograniczyła do określonych działań (na mocy wewnętrznych ustaleń), przekroczenie uprawnień przy dokonanej z osobą trzecią czynności, nie będzie skutkować jej nieważnością, nawet jeśli kontrahent wiedział o ograniczeniu.
Uwaga!
Prawo do odwołania prokury, przysługuje każdemu ze wspólników mających prawo do prowadzenia spraw spółki oraz każdemu z członków zarządu. Odwołanie prokury powoduje jej wygaśnięcie. Prokura może również wygasnąć z mocy prawa. Określa to kodeks cywilny. Stanie się tak na przykład w chwili wykreślenia spółki z rejestru, ogłoszenia upadłości, otwarcia likwidacji, czy przekształcenia spółki. Prokura wygasa w chwili śmierci prokurenta, ponieważ nie jest ona dziedziczna. Fakt wygaśnięcia przedsiębiorca powinien zgłosić do rejestru przedsiębiorców.
Podstawą prawną przy ustalaniu prokury jest Kodeks cywilny: Przedstawicielstwo art.95 – 109, oraz Kodeks handlowy, Rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 27 czerwca 1934 art. 60–65.
Czy informacje zawarte w artykule okazały się pomocne? Wypowiadajcie się w komentarzach.
