Państwowa Inspekcja Pracy jest organem, który występuje jako oskarżyciel publiczny w sprawach dotyczących wykroczeń przeciwko prawom pracowników. Inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy mogą nakładać mandaty karne:
– za wykroczenia przeciwko prawom pracowników opisane w Kodeksie pracy
– wykroczenia wskazane w przepisach Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
– także innych wykroczeń, gdy ustawy tak stanowią
Możliwość nakładania mandatów karnych przez pracowników Państwowej Inspekcji Pracy wynika bezpośrednio z przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.1
Oprócz nakładania mandatów, inspektor pracy może skierować do sądu rejonowego wniosek o ukaranie pracodawcy za popełnienie wykroczeń przeciwko prawom pracowników, jeżeli wykroczenia te wywołują bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników lub innych osób wykonujących pracę lub zostały popełnione przez pracodawcę z winy umyślnej.
Wniosek o ukaranie skierowany do sądu wszczyna postępowanie w sprawach o wykroczenia. Sąd orzeka wówczas odpowiednie kary: grzywny, ograniczenia wolności lub aresztu. Inspektor pracy może brać udział w takim postępowaniu w charakterze oskarżyciela publicznego (ma prawa takie jak prokurator).2 W sprawach o wykroczenia czy nawet przestępstwa przeciwko prawom pracowników oskarżycielem publicznym może również być prokurator. Także sam pokrzywdzony pracownik może wystąpić z wnioskiem o ukaranie pracodawcy – pośrednio, zawiadamiając organy Państwowej Inspekcji Pracy czy prokuraturę (składając zawiadomienie o możliwości popełnienia wykroczenia lub przestępstwa), lub bezpośrednio – samodzielnie kierując do sądu odpowiedni wniosek.
Inspektor pracy w sprawie wykroczeń ujawnionych w trakcie kontroli u pracodawcy ma prawo do:
– podejmowania czynności wyjaśniających – żądania dokumentacji, oświadczeń i innych wymaganych dokumentów, akt osobowych pracowników, dokumentów z kontroli innych organów, planów i pozwoleń oraz innych dokumentów
– przesłuchiwania świadków-pracowników oraz żądania pisemnych i ustnych informacji w sprawach objętych kontrolą oraz wzywania i przesłuchiwania tych osób w związku z przeprowadzaną kontrolą
– dokonywania oględzin miejsca pracy i prowadzenia przeszukania na terenie, np.: placu budowy, obiektów, pomieszczeń, stanowisk pracy, maszyn i urządzeń oraz przebiegu procesów technologicznych i pracy
– utrwalania przebiegu i wyników oględzin przy użyciu aparatury i środków technicznych służących do utrwalania obrazu lub dźwięku
– legitymowania osób przebywające w zakładzie pracy w celu sprawdzania tożsamości wykonujących pracę lub przebywających na terenie podmiotu kontrolowanego,
– powoływania biegłych, specjalistów i korzystania z pomocy laboratoriów3
– stosowania środków przymusu
– występowania z wnioskiem o ukaranie do sądu
– odstąpienia od wniosku o ukaranie i złożenia ponownego, jeżeli naruszenia nie zostały usunięte we wskazanym terminie lub zostały ujawnione ponownie u tego samego pracodawcy
– składa także jako oskarżyciel publiczny środki odwoławcze (apelację, zażalenie) oraz bierze udział w postępowaniu odwoławczym przed sądem
Czy macie jakieś doświadczenia z PIP? Opowiedzcie nam o nich!
1. Art. 96 § 1a i § 1b Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia
2. Art. 10 ust. 1 pkt. 15 Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy z późniejszymi zmianami
3. Art. 23 ust. 1 Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy z późniejszymi zmianami
